بررسی جرائم زنان در زندان بجنورد و تاثیر کارکرد زندان بر آنان و خانواده شان
مقدمه
جرم و پدیده مجرمانه فرآیند پیچیده ای است و از عوامل مختلفی ناشی می شود . هیچ گاه نمی توان برا ی یک پدیده ی مجرمانه دلیل منحصری ذکر کرد . همواره چندین عامل مختلف در کنار هم جمع شده و سبب بروز یک پدیده مجرمانه در فرد می شوند . امامیزان تاثیر گذاری هر یک از این عوامل بسته به مورد متفاوت است . جرم شناسان با بررسی های به عمل آمده علل وقوع جرم را در علل فردی و علل اجتماعی که شامل ، علل جامعه شناختی که ناشی از مشکلات اقتصادی ، مشکلات ناشی از مهاجرت و زندگی شهرنشینی ، مشکلات ناشی از زندگی خانوادگی و اشتغال زایی می دانند . ( 1 )
از طرفی جرائم در بین مردان و زنان متفاوت است ، پیمایش های بین المللی میدهد که به ازای هر زن مجرم ، 15 مرد مجرم وجود دارد . ( ریو 2000 )
با این حال نگهداری زنان در زندان مشکلات عدیده ای برایشان و خانواده شان بوجود می آورد ، و این مشکلات ناشی از کارکرد های منفی زندان است . زندان نیز به عنوان یک واقعیت اجتماعی کارکرد مثبت اش ، تادیب و اصلاح و ترمیم رفتارهای ناهمنوا با هنجارهاست . ولی کارکردهای منفی زیادی دارد که در نظام اجتماعی اختلال ایجاد می کند . دورکیم معتقد است ، هر پدیده ای که در جامعه وجود د ارد دارای کارکرد است . وی معتقد است بین کارکرد و علت باید تمایز قائل شد . (( تعیین کارکرد برای تبیین کامل پدیده های اجتماعی ضروری است . در تعیین یک واقعیت اجتماعی ، نشان دادن علت آن کافی نیست ، بلکه ما باید در بیشتر موارد ، کارکرد آن واقعیت را در تثبیت سامان اجتماعی نیز نشان دهیم . )) ( 2 )
بنابراین این مقاله به بررسی تاثیر علل جامعه شناختی و مشکلات ناشی از آن در وقوع جرم در بین زنان زندانی و تاثیر کارکرد زندان بر روی آنان و خانواده شان می پردازد . با این فرض که ارتکاب جرم به عوامل اجتماعی و خانوادگی و فردی بستگی دارد و ارتکاب مجدد جرم را پس از زندان بیشتر می توان پذیرفت و کار کرد های منفی زندان ارتکاب جرم را افزایش می دهد .
جرائم زنان
به لحظ تاریخی ، میزان جرائم مردان به استثنای برخی جرائم نظیر فحشاء به ؟؟؟؟؟؟؟؟ بالاتر ا زنان بوده است .
در سال 1997 ، 77 درصد کل جرائم ثبت شده در امریکا توسط مردان انجام شده است . یافته های یک پژوهش در استرالیا نشان می دهد که میزان عمومی بزهکاری مردان نیز بیشتر از زنان بوده است ، به گونه ای که 93 درصد رفتار بزهکارانه توسط مردان و 7 درصد توسط زنان انجام شده است . ( اینترنت ) اطلاعات آماری زندانیان ایران در پایان سال 1386 نشان می دهد که بیش از 90 % زندانیان را مردان تشکیل می دهند . ( سازمان زندانهای کشور 1386 )
ساترلند بر این واقعیت تاکید دارد که زنان بصورت متفاوتی تربیت می شوند ، برای مثال ، آنها همان آزادی های مردان را دارا نیستند وبه همین علت میزان جرائم زنان از مردان کمتر است ، از دیدگاه نظریه نظارت اجتماعی پایین بودن میزان جرائم زنان نسبت به مردان ناشی از این امر است که در محیط های خانگی نظارت بر روی دخترها نسبت به پسرها بیشتر است ( هیوشی ، 1969 )
بنابراین زنان هنگامی مرتکب جرم می شوند که از سوی مردان شان مورد مراقبت قرار نمی گیرند . ( 3 )
در تحقیقی که دانشگاه تهران ، دانشکده علوم اجتماعی ، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی پیرامون 120 مجرم زن در زندان زنان تهران به عمل آورده این نتیجه بدست آمده است . یافته ها نشان می دهد که بیشترین فراوانی زندانیان در سن 15 تا 40 سال قرار دارند . درصد بیشتری از زنان مجرم ، متولد شهرستان ( 61/6 درصد ) ، متاهل ( 50/83 درصد ) ، بیسواد ( 84/13 درصد ) ، غیر معتاد ( 1/66 درصد ) و خانه دار ( 40 درصد ) هستند . شوهران 20 درصد از مجرمان نیز مجرم بوده و زندانی شده بودند ، پدران 1/66 درصد ، برادران 5 درصد ، برادر شوهر 4/16 درصد و فرزندان 83 درصد آنان چنین بوده اند .
64/33 درصد از مجرمان برای اولین بار و 36/66 درصد برای دو یا چندمین بار مرتکب جرم شده بودند .
کارکرد زندان
زندان زنان با هدف محافظت اجتماعی و محدود کردن زنان متخلف با این امید که آنها نتوانند در آینده مرتکب جرم شوند ، و هم چنین با هدف بازداری زنان از عمل جنایی از طریق نهادینه کردن تدریجی ترس از مجازات ، به وجود آمد .
درست است که مجازات زندان برای ایجاد و حفظ نظم موقتی ضرورت دارد ، ولی پیامدهای پیش بینی نشده آن بیشتر از کارکرد نظم بخشی و ایجاد امنیت در جامعه است ، به طوری که در نظام اجتماعی اختلال ایجاد می کند ، نتایج مطالعات نشان می دهد که مجازات زندان هم برای جامعه و هم برای مجرمان و خانواده های آنها هزینه ای در بر دارد . عوارض اجتماعی ، اقتصادی ، روانی و بهداشتی ، شیوع بیماری های مسری مثل هپاتیت ، ایدز و اعتیاد زندانیان به دلیل عدم آزادی ، محدودیت انتخاب و شرایط ناشی از آن ، جداشدن زندانی از کار و خانواده اش ، طرد اجتماعی و کاهش منزلت اجتماعی از آن جمله اند . ( 4 )
از سوی دیگر ، بین اولین مرتبه زندانی شدن فرد و دفعات دیگر ، یادگیری شگردهای خاصی از ارتکاب مجرد جرم ، آشنایی با افراد جدید ، و فرار از مجازاتهای قانونی رابطه وجود دارد .
آمارها نشان می دهند تا 50 درصد زندانیان که آزاد شده اند دوباره مرتکب جرم می شوند . در مقایسه با کشورهای دیگر آمار بازگشتی ها در ایران هر چند کم و حدود 3 تا 13 درصد است . ( آشوری 1381 ، 86 ) ( 5 )
ولی این درصد در مورد زندانیان سابقه دار موجود در زندانهای ایران حدود 40 تا 45 درصد هم می رسد . ( شمس ، 1382 ، 67 ) ( 6 )
در بیان مسئله باید گفت : بطور کلی شناخت جرائم و آسیب ها بدون شناخت ساخت ها و کارکردها و پدیده های اجتماعی و بدون شناخت و ارتباط آن با ساخت اجتماعی بیرون کار بیهوده ای خواهد بود .
از آنجائیکه زندان محلی است که در آن متهمان و محکومان با قرار یا حکم کتبی قضایی موقتا یا برای مدت معینی یا بطور دائم به منظور اصلاح و تربیت و درمان نارسایی های اجتماعی و تحمل کیفر نگه داری می شوند ، می توان گفت ، وجود زندان یک نیاز اجتماعی است ، اما عدم توجه به مسائل و عوامل زمینه ساز جرم و تخلف از یک سو و بی توجهی به مشکلات زندانیان آزاد شده از سوی دیگر می تواند عوارض و پیامدهای گوناگونی را برای جامعه وخانواده ها بوجود آورد .