در نگاه اول واژه نیروزا به معنای هر چیزی است که به فعالیت بدن کمک کند. متأسفانه، هماکنون اکثر مردم گمان میکنند که تمام مواد نیروزا باید دارو باشند. مثال برجسته استفاده از این مواد در بازیهای المپیک 1988 سئول نمایان شد. هنگامی که مدال طلای بن جانسون دونده کانادایی و دارنده رکورد جهانی 100 متر، به خاطر مصرف استروئیدهای آنابولیک بازپس گرفته شد.
اینکه فکر کنیم داروها تنها راه بهبود پتانسیل کاری هستند بسیار اشتباه است؛ زیرا برنامههای تمرینی جسمی و روانی، شرایط آب و هوایی مناسب و یا رعایت مسائل تغذیهای راندمان شخص را افزایش میدهد.
قوانین اکثر ورزشها در مورد اجازه مصرف داروها و مواد نیروزا کاملاً اختصاصی است. یقیناً از نظر فلسفه استفاده از این مواد، به نظر میرسد این قوانین برای گروههایی نسبت به گروههای دیگر غیرمنصفانه باشد. به عنوان مثال، ورزشکار ثروتمند میتواند در ارتفاع بالا در یک دوره طولانی تمرین کند در صورتی که ورزشکار فقیرتر ممکن است مجبور به استفاده از دوپینگ خون شود. نتیجه پایانی یکسان است بهبود ظرفیت حمل اکسیژن اما اولی مجاز و دومی غیرقانونی است.
ورزش مدرن امروز یک مشکل دارد. اکثر قوانین آن (و همچنین فلسفه حاکم) برای جامعهای پایهگذاری شده که به طور قابل ملاحظهای با جامعهای که ما در حال حاضر در آن زندگی میکنیم تفاوت دارد. در حالی که بازتاب تعدادی قوانین با گذر زمان تغییر کرده است اما فلسفه بنیانی آن اساساً مربوط به زمانهای گذشته است.
ورزش حالا یک تجارت بزرگ است و احتمالاً یکی از بزرگترین صنایع رشد یافته در قرن حاضر میباشد. منسوجات وابسته، تولیدکنندگان کفش و وسایل، تأمینکنندگان تسهیلات (نظیر ساختمانها) و صاحبان صنایع نو و جدید به هیچوجه مایل نیستند که عقربههای ساعتشان در جهت عکس حرکت کند. عصر سوداگرایی تفاوت بزرگی را ایجاد کرده است، عده زیادی به ورزش به عنوان شغلی با درآمد بالقوه فوقالعاده نگاه میکنند. بسیاری از فیلسوفان آماتور از جمله خود من به این نکته باور دارند که ورزش در دنیای امروز نقش جنگ (مبارزه) را به عهده گرفته است و میادین المپیک حالا صحنههای جنگ و کارزار است. اگر چنین فلسفهای صحیح باشد، بنابراین ممکن است که قوانین جنگ در اینجا حاکم باشد و تقریباً هر چیزی که به سمت حمایت و پشتیبانی از پیروزی گام بردارد مطلوب و پسندیده است. در اینجا بین فلسفه دکوبرتن و فلسفه بالا تضادها و اختلافاتی وجود دارد که برای نسلهای بعدی دنیای ورزش باید این موضوع مشخص شود. احتمالاً الان خیلی دیر است که پیشنهاد کنیم ورزش شبیه فعالیتی ساده در باشگاهی خاص است که شخص ورزشکار مجبور است یا قوانین باشگاه را رعایت کند یا آنجا را ترک نماید. ورزش میباید نظرات جاری جامعه را منعکس کند اما باید این آمادگی را نیز داشته باشد که موقعیت و وضعیت بهتری را نسبت به آنچه به ارث برده به نسل بعدی منتقل کند. در حال حاضر بسیاری از مردم در مورد این مسئله که ورزشکاران نسل بعدی خط مشی بهتری برای پیشرفتهای ممتد به ارث ببرد به شدت دچار شک و تردید هستند. عمده نگرانی آنها از این بابت است که نسل ورزشکار حاضر، ورزشکاران در دوره فعلی سریع پولدار شدن را به عنوان هدف خود میدانند تا اینکه نگران آینده ورزش باشند.
با وضعیت نابسامانی که وجود جوایز مالی خوب انتظار افراد موفق را میکشد، جای شگفتی نیست که بعضی با فلسفه پیروزی با هر قیمتی از روشهای نادرست استفاده کنند. آنچه در پی این فلسفه میآید اعتیاد دارویی در بین ورزشکاران است. مصرف دارو برای افزایش و بالا بردن کارآیی در ورزش مسئله جدیدی نیست. در بازیهای یونان باستان، کسانی که از میان رژیمهای غذایی خاص، از ترکیبات افزایشدهنده کارآیی استفاده میکردند گناهکار شناخته میشدند. اخیراً در یک برنامه تلویزیونی که از کانال آمستردام پخش میشد اسنادی از مصرف دارو در بین ورزشکاران در دورانهای مختلف ارائه شد. حتی در زمانهای نه چندان دور ورزشکاران به دنبال معجون جادویی که بعداً شامل الکل و نیکوتین بود میگشتند. اما در حال حاضر وضعیت بسیار پیچیدهتر است و به بالاترین تکنولوژیها جهت تعیین سطح مصرف و نوع داروهای مصرفی نیاز است. هماکنون مسئله دوپینگ حالت جزایی دارد و ورزشکاران متخلف همیشه دو پله جلوتر از پلیس (آزمونگرهای دوپینگ) قرار دارند. به نظر میرسد در آیندهای نزدیک این مشکل به راحتی قابل حل نباشد.
انواع دارو
داروهای افزایشدهنده عملکرد و راندمان را میتوان به 10 گروه اصلی تقسیم کرد. هر یک از این گروهها به منظور ایجاد اثر خاصی در ورزش مورد استفاده قرار میگیرند که برخلاف اهداف فعالیتهای ورزشی است.
آرامبخشها
آرامبخشها به منظور کاهش اضطراب، کاهش فشار روحی و قرار دادن ذهن در حالت استراحت و آرامش بدون صدمه به اعمال مغزی مورد استفاده قرار میگیرد. این داروها به علت داشتن اثر آرامشبخش حالات تهاجمی فرد را سرکوب میکنند، بنابراین به میزان جزیی برای ورزشهای تهاجمی مصرف میشوند. اگرچه استفاده از آنها در ورزشهایی نظیر تیراندازی با اسلحه و کمان به خوبی ثابت شده است.
بیحس کنندههای موضعی
بیحسکنندههای موضعی در طیف وسیعی از ورزشها نظیر فوتبال، راگبی، هاکی و مانند آنها مورد استفاده قرار میگیرد. این گروه برای از بین بردن درد ناشی از یک صدمه به وسیله فلج ساختن پایانههای اعصاب حسی مورد استفاده قرار میگیرند و بنابراین شخص را قادر میسازد تا بدون هیچگونه احساس دردی مسابقه را ادامه دهد. حتی اسپری یخ نیز در این گروه قرار میگیرد اگرچه اکثر اوقات لازم است بیحسکنندههایی با دوره بیحسی طولانیتر تزریق شود. به علت اینکه استفاده از آنها باعث میشود که فرد علیرغم داشتن آسیب به فعالیت خود ادامه دهد. بنابراین مصرف آنها میتواند خطرناک باشد و شدت آسیب را افزایش دهد.
محرکهای قلبی
محرکهای قلبی برای افزایش برون ده قلبی مورد استفاده قرار میگیرند که این کار با اثر روی نیروی انقباض قلب صورت میپذیرد. این داروها باعث بهبود گردش خون در تمام دستگاههای حیاتی بدن به خصوص کبد میشوند که به نوبه خود مقدار انرژی در دسترس را در اکثر سطوح تمرینی افزایش میدهد. به نظر میرسد استفاده اصلی از آنها در مسابقات کوتاه مدت باشد. من هرگز مصرف آنها را در ورزش ندیدهام، هر چند مصرف بعضی از این داروها در بین ورزشکاران مشاهده شده است.
آرامبخشهای قلبی
برخلاف محرکهای قلبی، آرامبخشها برای کاهش عملکرد قلب در طول تمرینات مورد استفاده قرار میگیرد و قلب را برای فعالیتهای شدید آماده نگه میدارد. هنگامی که اثر آرامبخشها درست قبل از شروع مسابقه از بین برود یک اثر شارژ (جبرانی) فوقالعاده (super charged) تجربه میشود.
داروهای ضد پارکینسونی
این داروها برای درمان بیماری پارکینسون استفاده میشوند. در این بیماری مبتلایان جهت آغاز و کنترل حرکات بدن به دلیل از بین رفتن تون عضلات دچار مشکل میشوند. فنجان در حال لرزش یک علامت برای تشخیص بیماری است. توسط این داروها کنترل بیماری امکانپذیر است زیرا باعث کاهش سفتی عضلات میشوند و هماهنگی حرکتی و تعادل را بهبود میبخشند. این مسئله مطمئناً برای فردی که قبلاً کنترل میشده اما مایل به کنترل بیشتر باشد ارزشمند خواهد بود.
محرکهای دستگاه عصبی مرکزی (CNS)
این محرکها مسئول مرگ حداقل یک ورزشکار مرد هستند. اینها گروه آمفتامین کوکائین را تشکیل داده و با یک روش مشابه به آدرنالین عمل میکنند و این به معنی آماده ساختن بدن برای مبارزه است. این محرکها باعث میشوند که فرد احساس خستگی نکند و به اصطلاح یک حس "شجاعت مستانه " به فرد میدهند. داروهایی که به این گروه خیلی نزدیک هستند شامل آدرنالین، افدرین و سودوافدرین میباشند که همگی آنها در لیست مواد ممنوعه قراردارند. یک عارضه جانبی بد از این گروه سبب شده که توصیه مصرف آن برای درمان سرفههای ساده و به عنوان ضد احتقان در طول مسابقه با احتیاط انجام پذیرد.
آرامبخش های دستگاه عصبی مرکزی
به این گروه قبلاً در زیر مجموعه آرامبخشهای قلبی اشاره شد اما این داروها در عین حال آرامبخش دستگاه عصبی مرکزی نیز میباشند و از جهت دیگر به عنوان بلوککنندههای گیرندههای بتا (Beta) شناخته شدهاند پیشنهاد شده است که ورزشکاران از این داروها برای کنترل اثر بیوقفه آدرنالین استفاده کنند به طوری که میتوانند به طور آگاهانه تمام منابع دیگرشان را به سمت یک اثر انفجاری هدایت کنند. با در نظر گرفتن تمام احتمالات، مصرف این داروها باعث رفع خوابآلودگی و رخوت شده که طبیعتاً برای مقابله با اثرات بیوقفه و کنترل نشده آدرنالین در رشتههای مبارزهای مورد استفاده قرار میگیرد.
گشادکننده های رگ ها
گشادکنندههای رگها حجم جریان خون را به قلب و عضلات اسکلتی افزایش میدهد. در افراد غیرحرفهای ممکن است مصرف این داروها در کوتاهمدت دارای اثرات واضحی باشد، اما مصرف آنها در درازمدت بین ورزشکاران میتواند پاسخ عکس (به علت اثرات هومئوستاتیک طبیعی) ایجاد کند. با توجه به اینکه مصرف این داروها در ورزش عمومیتی ندارند، جدیداً نمونههایی ساخته شده که پیشنهاد میشود ورزشکاران از آنها استفاده کنند.
استروئیدهای مصنوعی (ساختگی)
باتوجه به کاربرد این استروئیدها در ورزش بهتر است اینها را به دو گروه کاملاً متفاوت تقسیم کنیم: قانونی و غیرقانونی. گروه قانونی شامل قرصهای تنظیم (ضدبارداری) خانواده میباشد که به منظور کنترل عادت ماهیانه در بین ورزشکاران زن مورد استفاده قرار میگیرد. این قرصها برای اطمینان از این نکته مصرف میشود که هیچگونه تنش پیش از قاعدگی (PMT) درست قبل از یک انجام مسابقه مهم اتفاق نمیافتد.
اما علیرغم اثر خوب این قرص مصرف آن بدون عوارض جانبی نیست،
یکی از این عوارض، کاهش سطوح ویتامین C میباشد (احتباس آب، افزایش وزن بدن و اختلالات روانی به همراه تغییرات خلقی فوقالعاده زیاد از دیگر عوارض آن است). تذکر این نکته لازم است که عوارض جانبی به طور قابل ملاحظهای از فردی به فرد دیگر و از یک قرص تجویز شده به قرص دیگر متفاوت است.
گروه غیرقانونی (غیرمجاز) شامل آنابولیکها و آندروژنها است که نسبت به مواد نیروزای دیگر احتمالاً اثرات بیشتری بر روی ورزش دارد. (در دوره افزایش عملکرد) ورزشکاران و به خصوص آنها که ورزشهای قدرتی انجام میدهند، به منظور به دست آوردن مزایای آنابولیکها (ساخت پروتئین) و آندروژنها (افزایش حجم عضله)، با توجه به مرحله تمرینی خاص هر دو را با هم میگیرند. علیرغم همه پیشرفتهایی که در روشهای تست دوپینگ حاصل شده، تعداد زیادی از ورزشکاران به طور پیشرفتهای با این مسئله با پختگی خاصی برخورد نموده و دارای اطلاعات دقیقی از این بدبختی ورزش مدرن هستند. به گونهای که آن دسته از داروهای آنابولیکی که به راحتی قابل شناسایی هستند را در طول مراحل تمرین (هنگام افزایش قدرت و حجم) و آنها که کمتر قابل شناسایی هستند را در زمان نزدیک به مسابقات (زمان احتمال انجام تست) استفاده میکنند.
باید قبول کنیم که استروئیدهای آنابولیک قرصهای جادویی نیستند که دائم از این دارو قبل از مسابقات استفاده شود. این دارو ترکیبی است که به صورت خودسر هنگام تمرین مورد استفاده قرار میگیرد. استروئید به خودی خود کاری انجام نمیدهد، اما با استفاده از یک اثر گلوکوکورتیکوئید ظرفیت کاری شخص را افزایش میدهد که نتیجه آن بازگشت به حالت اولیه سریعتر بعد از فشار تمرینات است. همینطور از اثر سرخوشی استروئید همراه با یک پاسخ آندروژنی برای ایجاد حس برتریجویی در ورزش استفاده میشود.