عدس از قدیمی ترین منابع غذایی گیاهی بشر است و عمر آن به قدمت تاریخ کشاورزی است. از عدس هم در قرآن (سوره بقره آیه 61) و هم در انجیل نام برده شده است. وجود بقایای دانه های عدس در مقابر مصری به 2300 سال قبل از میلاد مسیح می رسد. کشت آن در مصر، جنوب اروپا و غرب آسیا در قدیم رواج داشته و از این مناطق بعداً به شمال اروپا، هندوستان، چین و بطرف غرب تا اتیوپی پراکنده گردیده است. کشورهای عمده تولید کننده عدس در دنیا عبارتند از هندوستان، ترکیه، سوریه، پاکستان، اسپانیا و بنگلادش. در ایران کشت عدس بیشتر به استانهای شمال غربی و غرب کشور اختصاص یافته است.
منشاء عدس به نظر می رسد از کشورهای شرق مدیترانه مثل آسیای صغیر، یونان و مصر باشد که از آنجا به طرف هند گسترش یافته است. کشت آن بعداً در اروپا، آفریقا و آمریکا رواج یافته است.
کلیات گیاه شناسی
عدس یکی از حبوبات است که از قدیم الایام در اکثر نقاط دنیا کشت می شده است . گیه شناسان اعتقاد دارند که عدس حتی قبل از تاریخ نیز وجود داشته است . عدس از نظر مقدر پروتئین بسیار غی است و دربین گیاهان فقط لوبیای سویا بیشتر از عدس پروتئین درد .
عدس گیاهی است یکساله که ارتفاع آن بیش از 30 سانتیمتر نیست . برگهای آن دارای 6 تا 14 برگچه می باشد که در انتهای آن پیچک قرار درد . گلهای عدس رنگ سفید و دارای رگه هایی به رنگ بنفش است . میوه آن غلاف کوچکی است و معمولا در هر غلاف 1 تا 3 عدس وجود دارد .
عدس دو نوع است :
1)عدس رسمی که دانه آن گرد و سنبتا درشت است و رنگ آن سبز مایل به زرد است .
2)عدس ریز یا عدس قرمز که دانه های آن ریز و به رنگ قرمز می باشد .
ترکیبات شیمیایی:
عدس منبع غنی پروتئین و ویتامین های گروه B می باشد .
مواد موجود در 100 گرم عدس بقرار زیر است :
انرژی 340 کالری
پروتئین 25 گرم
چربی 1 گرم
مواد نشاسته ای 60 گرم
کلسیم 80 میلی گرم
فسفر 380 میلی گرم
آهن 7 میلی گرم
پتاسیم 8 میلی گرم
ویتامین آ 600 واحد بین المللی
ویتامین ب 1 0/4 میلی گرم
ویتامین ب2 0/2 میلی گرم
ویتامین ب 3 2 میلی گرم
آرسنیک 1 میلی گرم
خواص داروئی:
عدس از نظر طب قدیم ایران معتدل و خشک است و مانند دیگر گیاهان پوست و دانه آن دارای اثرات متضاد یکدیگر می باشد . یعنی پوست عدس گرم و خود عدس قابض است . بعبارت دیگر پوست آن ملین و مغز آن ضد اسهال می باشد .
عدس یک غذای کامل است و انرژی لازم را برای کارهای بدنی برای انسان تامین می کند .
عدس دارای خواص زیر است
1)عدس زیاد کننده ترشحات شیر است و مادران شیدره حتما باید از آن استفاده کنند .
2)عدس را در کنید و روی پوست ملتهب بگذارید التهاب را برطرف می کند .
3)برای درمان زخم های دهان و گلو و دیفتری عدس را پخته و آب آنرا غرغره کنید .
4)برای تقویت معده و برطرف کردن گاز معده عدس پخته را با سرکه میل کنید .
5)آش عدس با روغن بادام برای دوران نقاهت بهترین غذاست.
6)پماد در عدس با سرکه برای ترک دست و پا که بعلت سرما عارض شده سودمند است .
7)عدس را می توان بعنوان مسهل هم مصرف کرد چون دارای لعاب زیادی است که در درمان ناراحتی های روده نیز موثر است .
8)عدس پخته را بعنوان مرهم برای زخم نیز می توان بکار برد .
طرز استفاده:
به مبحث نسخه پیچی گیاهان دارویی برای بیماری مورد نظر مراجعه نمایید
مضرات :
عدس با تمام مزایایی که درد نباید زیاد مصرف شود و در خوردن آن اسراف گردد زیرا اولا دیر هضم است و تولید نفخ می کند ثانیا قابض است و جریان خون را در رگها آهسته می کند . البته می توان برای جلوگیری از این عوارض عدس را با روغن کنجد و یا روغن بادام و با سرکه خورد . ضمنا عدس بعلت داشتن میکروپروتئین برای افرادیکه ناراحتی کلیه مخصوصا تقویت کلیه دارند زیانبخش است .