قرائت چیست؟
قرائت، همان تلاوت و خواندن قرآن کریم است. یعنی هر گاه تلاوت قرآن به گونه ای باشد که از نص وحی الهی حکایت کند و بر حسب اجتهاد یکی از قراء معروف – بر پایه و اصول مضبوطی که در علم قرائت شرطی شده است – استوار باشد، قرائت قرآن تحقق یافته است.[7]
امام صادق (ع) می فرماید: «قرآن یکی بیش نیست و اختلاف بر سر قرائت آن، از جانب راویان ، [قاریان] صورت گرفته است.[8]
قرآن دارای نص واحدی است و اختلاف میان قراء بر سر بدست آوردن و رسیدن به آن نص واحد است و عوامل اختلاف چند چیز است :
1 – اختلاف مصاحف اولیه، چه پیش از اقدام به یکسان کردن مصاحف در زمان عثمان و چه پس از آن،
2 – نارسایی خط و نوشته های قرآن که از هرگونه علایم مشخصه وحتی از نقطه ، عاری بوده است.
3 – ابتدایی بودن خط، نزد عرب آن روز.[9]
ترتیل
حضرت علی (ع) : درباره معنای ترتیل می فرماید: «انتخاب محل مناسب برای وقف کردن و تلفظ صحیح حروف.
تجوید
علم تجوید ، زاییده علم قرائت بوده و عبارت است از ، قواعدی که از قرائات سبعه،استنباط و تدوین گردیده است. در علم تجوید از مخارج و صفات حروف و سایر دستورهای تلاوت قرآنن مجید، بحث می شود. نخستین کسی که این علم را به رشته تحریر درآورد ابو مزاحم موسی بن عبیدالله است که در قرن چهارم می زیسته است.
قراء سبعه
قرائت قران، بین قاریان، در مواردی اختلاف داشت و چون تعداد قاریان در طی سالیان متمادی افزایش می یابد، اختلاف قرائات نیز روز به روز زیاد می شد تا اینکه ابن مجاهد از میان کلیه قرائات نیز روز به روز زیاد می شد تا اینکه ابن مجاهد از میان کلیه قرائات، هفت قرائت را برگزید آنان عبارتند از :
1 – نافع ، 2 – ابن کثیر، 3 – ابوعمرو، 4 – عاصم ، 5 – حمزه ، 6 – کسایی، 7 – ابن عامر
دسته بندی سبک های قرائت
در دسته بندی کلی سبکهای تلاوت قرآن می توان به موارد ذیل اشاره کرد :
◄1- سبک بدیع : بدین معنا که شیوه ای کاملا نو و تازه اجرا شود و یا از آن سبک سابقه ای در دسترس نباشد. مانند شیخ محمد رفعت که جزو اولین قاریانی است که نوارهای وی در حال حاضر موجود است . بدیهی است که در تاریخ هنر قرائت قرآن چنین سبکی کمیاب ، محدود و انگشت شمار است.
◄2- سبک تقلید : در این شیوه قاری از سبک قاری دیگری پیروی می کند و در واقع این سبک فاقد نوآوری است. استعداد قاری در این سبک محدود می شود فلذا بیشتر برای قاریان مبتدی جایز است . همچنانکه در کشور ما اکثر قرای نوجوان در گذشته بیشتر از سبک عبدالباسط تقلید می کردند. ناگفته پیداست که اگر در چنین تلاوتهایی تشویقی هم از سوی مستمعین صورت می گیرد بیشتر به خاطر یادآوری تلاوت خود صاحب سبک خواهد بود تا کسی که آنرا تقلید می کند.