تحقیق مقاله معمارى و هنر اسلامى

تعداد صفحات: 21 فرمت فایل: word کد فایل: 24076
سال: مشخص نشده مقطع: مشخص نشده دسته بندی: مهندسی معماری
قیمت: ۷,۸۰۰ تومان
دانلود مقاله
  • خلاصه
  • فهرست و منابع
  • خلاصه تحقیق مقاله معمارى و هنر اسلامى

    معمارى و هنر اسلامى

    مقدمه:

    در نگاهى به معمارى و هنر اسلامى دو وجهه نظر معنوى و صورى  درآراءمستشرقینى چون‏«بورکهارت‏»و«کربن‏»از یکسو و«آرنولد»و«گدار»از سوى دیگرظهورى کامل دارد. بورکهارت و کربن و اتینگهاوسن چنان به هنر اسلامى نگریسته‏اند که‏حتى در خانه ساده کعبه جهانى از رمز و راز دیده‏اند ،در حالى که نگاه پوزیتویستى گدارو آرنولد و کونل به معمارى و نقاشى چنان است که گویى اسلام در آغاز چون فکر واندیشه مردم بادیه نشین،برهوتى بى‏فکر و هنر بیش نبوده است (3) .هر چند میان این دواندیشه جدایى و شقاقى بنیادى وجود دارد،اما گهگاه به هم نزدیک مى‏شوند.گدار کسانى‏را که هنر معمارى اسلامى را اغلب از طریق مطالعه در عناصر مختلف ایرانى،بیزانسى وغیره مورد مطالعه قرار مى‏دهند مورد انتقاد قرار مى‏دهند.به عقیده او هنر قبل از هر چیزانعکاس روح هنرمند و جلوه نمایان قدرتهایى است که آن را رهبرى مى‏کنند،و تکنیک‏معمارى هم مانند تکلم جز وسیله ابراز و آلتى در خدمت‏«روح‏»نیست.عامل اصلى درمعمارى هم بیش از هر چیز وجود معمار است و اصل مهم در هنر معمارى یک قوم، روح‏اجتماعى آن قوم است.به نظر گدار معمارى یونان نه یک طریقه ساختمان بلکه عصاره‏نمایان روح موزون پسند قوم یونانى است.معمارى رومى از ریشه گرفته تا شاخ و برگش‏مظهر صفات نظم و قدرت و اوتیلیتاریسم(مذهب سودانگارى)آنان است که از ممیزات‏روح رومى برشمرده مى‏شود.معمارى بیزانسى پرتوى از آمیزش روح آسیایى و یونانى‏بیزانس است،چنانکه کلیساهاى بزرگ غرب عظمت روح و پرستش آنان را مى‏نماید. على رغم این نظر،او مجددا از نظرگاه معنوى و روحانى درباره هنر اسلامى دور مى‏شود. گدار معتقد است که روح اسلام در آغاز عقیم بود و جز اصول اخلاقى چیزى همراه‏نداشت. از این نظر نمى‏توانست‏با ایجاد الهامى یک هنر جدید را ابداع کند.از این لحاظ گدار،اسلام را براى ابداع هنرى به مراتب ضعیفتر از مسیحیت محسوب مى‏دارد) . به همین جهت نیز او معمارى اسلامى را مبدع نمى‏داند.به این معنى که به زعم او اغلب آنچه‏در اسلام ابداع شد بسیار بد و نا موزون بود،چون نه شکل تازه‏اى در ساختمان ابداع نمودو نه یک روش پارتنون (Partenon) و پانتئون (Pantheon) ساختمانى را تکمیل کرد.ازاین نقطه نظر هیچیک از ساختمانهاى اسلامى قابل مقایسه با«پانتئون رم‏»یا«کلیساى‏آمین‏» (Amiens) نیستند.مساجد هم رویهمرفته جنبه اقتباسى دارند.

    در مقابل این نظر،بورکهارت در شرح پیدایى معمارى اسلامى از جمله در اشاره به‏قبه الصخره(گنبد سنگ بزرگ)در بیت المقدس-که شرحش خواهد آمد-معتقد است‏نخستین فضایى که توانست کمال گنبد مرکزى معمارى رومى و بیزانسى را ظاهر گرداند،تنها اقلیمى اسلامى بود.در این اقلیم خلوص عرفان افلاطونى خویش را نمودار مى‏کند.

    این خلوص در توحید و یگانگى خداى متعال و ازلى و ابدى ظهور مى‏نماید .به نظر اونقطه اشتراک هنر بیزانسى و هنر آغازین اسلامى در همین عناصر افلاطونى هنر بیزانس‏است،همچنین ساحت‏حکمت اشراقى هنر بیزانس که در اسلام نیز منعکس است مى‏تواندعنصر وحدت بخش این دو باشد.در اینجا مى‏توان این نظر گدار را پذیرفت که اسلام ابتدا بیشتر سفارش دهنده بود ومعماران زرتشتى ایران و مسیحى بیزانس سفارشات هنرى حکمرانان و ثروتمندان‏مسلمان را طراحى و اجراء مى‏کردند،اما به تدریج‏به اقتضاى مواجید و احوالات و نگرش‏دینى خود که از وحى و تعلیم قرآنى پیامبر و ائمه نشات مى‏گرفت در عناصر ناسازگار وبیگانه با ذوق و تفکر دینى اسلام تغییر دادند و آن را به روح خود نزدیکتر ساختند،تاآنکه به تدریج‏بینش دینى ناشى از علم و بصیرت روحانى که با ابتداى به آیه شریفه قرآنى‏«کل من علیها فان‏»جهان ماده و دنیا را سر به سر خیالى و فانى تلقى مى‏کرد،دلبستگى به‏دوام ابنیه و عمارات را بى‏وجه یافتند.بنابر این نمى‏توان در مطالعه هنر اسلامى به صرف‏آنچه مسلمانان از عالم شرک یونانى-مسیحى و ایرانى-زرتشتى اقتباس کردند به تئورى‏و تبیین مبانى معمارى اسلامى پرداخت،بلکه باید مبادى هنر مقدس اسلامى را مولودالهامى درونى دانست که از عالم قدس اسلامى پرتو گرفته و در تمام تجلیات فکرى و هنرى آشکار گردید.

    همین مبانى و مبادى روحانى است که موجب گردیده است هنر اسلامى على رغم‏کثرت مواد و اقوام و اقلیمها بیش از هنر دیگر ملل یگانگى پیدا کند.بورکهارت تنها هنربودایى را در این مورد قابل قیاس با هنر اسلامى مى‏داند.با این تفاوت که عامل‏وحدت بخش در هنر بودایى مضامین هنرى است،از جمله‏«شمایل بودا»در حالات‏تکوین و تمکین روح و تفکر یا تعلیم و«گل نیلوفر»آبى همچون تصویرى از روح که دربرابر پرتو ازلى مى‏شکفد و«ماندالا»(در سانسکریت‏به مفهوم دایره است و در آیین بودا، افلاک را به مفهومى دینى با دوایر جلوه‏گر مى‏ساختند)که همچون مظهر هماهنگى افلاک‏نمودار مى‏شود.اما در هنر اسلامى صور و الحان از حواس ظاهر دور مى‏شوند و حتى‏ظاهرا بر پایه تعلیمات دینى تکوین نمى‏یابند،با این وجود روح دینى خود را کاملا بروزمى‏دهند.و على رغم فقدان مضمون و موضوع مقدس،مقدسند.در حقیقت وحدت هنراسلامى به وحدت الهام و فیضان و جوشش روح و سنت اسلامى بر مى‏گردد. ارنست کونل هنر شناس مشهور آلمانى در باب معمارى اسلام در آغاز،چنین‏مى‏گوید:پیغمبر(ص)و جانشینان اولیه او که از هر گونه تجمل بیهوده صرفنظر مى‏کردندبه هیچ وجه نخواستند از قدرت روز افزون سیاسى و مذهبى خویش جهت ایجاد کاخهاى‏عظیم و عبادتگاههایى مجلل استفاده نمایند.ولى در سال 661 میلادى تغییرى اساسى‏به وجود آمد و خلافت از مدینه به دمشق منتقل گردید.در اینجا در پایتخت قدیمى‏سوریه،به زودى ایجاد عبادتگاههایى براى مذهب فاتح آغاز مى‏شود که از نظر تجمل،در مقایسه با معابد کفار و کلیساهاى مسیحیت،چیزى کسر ندارد.

    عبارات فوق آیا به معنى سیر به سوى کمال است؟

    قدر مسلم این است که نپرداختن پیامبر و خلفاى راشدین به بناهاى عظیم در حقیقت‏رجوع به عدم توجه انبیاء و اولیاء به دنیا دارد،از اینجا هر چه تاریخ دین از صدر خویش‏دور مى‏شود،از عمق و باطن و سادگى آن کاسته بر سطحیت و ظاهر پرستى و تشریفات‏آن افزوده مى‏شود.به این معنى،مؤمنین به جاى رفتن به اصل و باطن به ظاهر دین‏مى‏پردازند،مساجد و معابد و کلیساى ساده اولیه به تدریج‏سادگى خویش را از دست‏مى‏دهند و تجمل و عظمت ظاهر بر آنها غلبه پیدا مى‏کند. در تمدن اسلامى نیز چون هر تمدن دینى،چنین سیرى تکوینى در معمارى دینى وسنتى جامعه صورت گرفته است،على الخصوص عدم حضور محک و معمارى که‏همه چیز به آن عرضه و حق و باطل آن تعیین شود این حالت را تشدید کرد،اما به تدریج‏عالم اسلامى در معمارى نیز اقامه گردید و از برخى جهات مهمترین هنر دین اسلام‏به شمار آمد. به هر تقدیر معماریى در تمدن اسلامى شکل گرفت که در آن معمارى یونانى،سریانى، ایرانى،هندى و مصرى شرکت داشتند و اعتقادات اسلامى اساس تالیف این‏معماریهاى متفاوت بود.ساختمان ساده مسجد مدینه از اولین صور مساجد اسلامى‏است،اما این ساختمان چیزى نبود جز مقدارى سنگ‏چین که قسمتى از سقف آن را بالیفهاى خرما پوشانده به صورت سایه‏بان در آورده بودند.ابتدا جهت قبله به سوى‏بیت المقدس بود و سپس به سوى کعبه تغییر کرد.صورت و معناى این ساختمان مبناى همه‏مساجد اولیه اسلام قرار گرفت.در این ساختمان هیچ اثر بیگانه یونانى-رومى یا ایرانى‏وجود نداشت و کاملا مستقل بود.وجود امام و ماموم و جهت قبله و محل وضو و ورودصورتى خاص به مسجد اولیه مى‏داد (7) .اما از آنجا که در دوره امویه اولین مساجد بابهره‏گیرى از هنر ملل و نحل مغلوب اسلام ساخته شدند،این اصول را مى‏بایستى باروایت پیامبر در باب عرش الهى و نیز ساختمان مکعب شکل کعبه بر ماده بناهاى‏ساخته شده تحمیل مى‏کردند تا صورت اسلامى پیدا کند.

    عناصر اولین مساجد و اماکن مقدس اسلامى اغلب کلیساهاى مسیحى بیزانسى واراند، قبه الصخره،مسجد الاقصى و مسجد جامع دمشق اموى چنین‏اند.در واقع تعداد زیادى ازکلیساها را در شام(سوریه،لبنان،فلسطین و اردن)به مسجد مبدل کرده بودند. این امریعنى تبدیل کلیسا به مسجد با تغییر دادن جهت آن در نواحى شمال مکه از شرق به طرف‏جنوب صورت گرفت ،به طورى که ایوان طویل ستوندار آن به حرم عریضى مبدل گشت. براى ساختن محراب در جهت دیوار رو به مکه،طرح کلیسا به عنوان سر مشق قرار گرفت‏و براى ایجاد مناره از برجهاى قدیمى آژیر استفاده شد رواق مسجد که در جهت محراب‏قرار گرفته بود تعریض شد و به تدریج مناره به مرکز دیوار بنا تغییر مکان یافت. سبک فوق،سبک اغلب مساجدى است که به دست امویان در شرق و غرب ساخته‏شد و پس از احیاى معمارى ایرانى در شرق،در غرب استمرار یافت مسجد اموى دمشق‏به عنوان نمونه مساجد ستوندار نمونه خوبى براى مساجد غرب عالم اسلامى گردید.

    براى ساختن‏«مسجد اقصى‏»در محوطه حرم شریف بیت المقدس نیز از بعضى ازقسمتهاى کلیساى یوستینیانوس استفاده و«مسجد قرطبه‏»بدون عدول از سبک و طرح‏سورى ساخته شد. شکل مسجد نیز بنابر مناطق مختلف متفاوت شد.در مصر به صورت‏مربع،در سوریه به شکل مستطیل افقى و در مراکش به صورت یک مستطیل عمودى ظاهرگردید.تنها«مسجد عمر»در بیت المقدس که در حقیقت مسجد نیست از این قاعده عدول‏کرده و به صورت یک هشت ضلعى ستاره‏وار ساخته شد.این مسجد بر گرد سنگى‏بر آمده از زمین بنا شده است بنابر روایات تورات این سنگ محل ذبح اسحاق و بنابربرخى روایات اسلامى محل فرود اسراى حضرت نبى(ص)در سرزمین پیامبران است. طاقهاى(رواق به عربى)نعل اسبى از ممیزات معمارى اکثر مساجد عصر اموى است، که‏در اینجا به کار گرفته شده است قبه الصخره بخش میانى مسجد چونان سمبولى از مرکزجهان(ناف عالم)با عناصر سبمولیک دیگر از جمله عدد چهل که شعار اولیاء الهى است‏و در روایت‏حضرت نبى ستونهاى جهان در همه اعصارند بنا گردیده و با موزائیکهاى‏بیزانسى‏وار و بعد عثمانى تزیین شده است

    مساجد عصر اموى:

    مساجد عصر اموى اولین تجربه‏هاى بزرگ معمارى اسلامى بود.این معمارى باگزینش عناصر مطلوب و ابداع طاقها و جزرها و محراب طرحى مناسب و فضایى در خوربراى عبادات تجمعات اسلامى ابداع کرد.با کوچکترین تغییر در معمارى شرک یامسیحى در این تجربه‏ها،عالمى نو طرح افکنده مى‏شد-از جمله تغییر قبله و توجه ازطول به عرض ساختمانهاى با سیلیکایى بیزانسى.مسجد جامع اموى در دمشق از نقشه‏مسجد مدینه با ابعادى بزرگ تقلید شده بود.گر چه ولید بن عبد الملک با ویرانى خانه‏پیامبر و مسجد قدیم در مقام رقابت نفسانى با کلیساهاى بیزانس و تبعیت از نیازهاى عصربود که شکوه و جلال کفر آمیزى آن را احاطه کرده بود،اما روح اسلامى مساجد یعنى‏تذکر به فقر ذاتى را نتوانست از این مساجد بزداید.از اینجا در مساجد اموى،فضایى‏متناسب با اسلام ابداعى آغازین یافت.چنانکه قبلا در سیر تحول نقاشى بدان پرداختیم وسیر روحانى شدن آن را متذکر شدیم در اینجا نیز این سیر به نحوى دیگر تحقق یافت.

    معمار بیش از نقاش که هنرش فرع بر هنرهاى دینى عصر اسلامى است از فضاى متدانى به‏ساحتى متعالى و فضایى ملکوتى روى آورد.فضاى او نیز فضایى ما فوق طبیعى در مقابل‏فضاى طبیعى نیست.چنانکه در کلیساهاى مسیحى و معابد هندو دیده مى‏شود، بلکه‏مقصود معمار در ساختمان مسجد ایجاد فضایى است که صلح و آرامش و هماهنگى‏طبیعت‏بکر و دست نخورده را از طریق انحلال و از بین بردن کشش و عدم تعادل فضاى‏عادى دوباره به وجود آورد.لکن همین امر موجب ایجاد فضایى مى‏شود فوق فضاى‏حیات عادى بشرى و دنیوى و به همین جهت‏با دخول در این فضا انسان خود را در مقابل‏ابدیتى احساس مى‏کند،ما فوق زمان و صیرورت و کشمکشهاى حیات دنیوى،در فضایى‏که روح در آن باردگر آرامش فطرى خود را باز مى‏یابد. عناصر معمارى بیزانسى و رومى در مسجد جامع کاملا خود را نمایان مى‏سازد،چنانکه هنگام بنا،مؤمنین خلیفه را متهم به تقلید از کلیسا مى‏کردند.گنبد عقاب از مظاهرامپراتورى روم است.که دو بازوى صلیب مانند زیرین گنبد نیز با معمارى مسیحى بیزانس‏پیوند مى‏خورد.منبر به شکل اورنگ پله‏دار تقلیدى است از کرسى که پیامبر اکرم درمسجد مدینه بر آن براى مؤمنان وعظ مى‏فرمودند و مناره که براى خواندن مؤمنان به نمازبود.در آغاز اسلام،مؤذن از بام یا از فراز تخته سنگى بانگ اذان بر مى‏داشت.مسجدجامع دمشق سه مناره داشت،دوتاى آنها برجهاى گوشه‏اى محوطه پرستشگاه کهن یونانى-رومى بودند و سومى را ولید بن عبد الملک در جانب محور محراب بر پا داشت.

    دیوارهاى مسجد با موزائیک تزیین شده با نقوش شهرها و کاخهاى احاطه شده در میان‏گلها ورودها که نمایش هنر بیزانسى است.صورت نوعى معمارى اسلامى نیز از طریق‏فضاى وسیع شبستان و نور افشانى از میان طاقها و از میان رفتن معمارى پرستون یونانى و رومى ظاهر است.بدینسان همان ایده‏آل مساجد اسلامى که قبلا اشاره شد یعنى‏از میان رفتن کانونى مقدس در درون چونان کلیسا  ،فضاى مساجد را باز نمود و مؤمن‏مى‏توانست در درون آن به تامل و تفکر و عبادت بپردازد،بى‏آنکه گرفتار سلسله مراتب‏شبه کاستى مسیحى‏وار در عبادت باشد.

    مساجد به جهت ماهیت دینى‏شان کمتر مى‏توانستند تمایلات آشکار کافرانه و دنیوى‏حکومت امویان را در قلمرو هنر بنمایند.جز اجزاى ساختمانى از گنبد و محراب و مناره‏و امثال آن،آنچه که در این دوره مى‏توانست چنین تمایلاتى را ظاهر سازد نوع تزیینات‏بناها بود.از اینجا آثار هنرى زینت‏بخش کوشکهاى شکارى یا کاخهاى زمستانى امیران‏اموى نه تنها التقاطى بوده و از الگوهاى نقاشى هلنیستى و پیکر تراشى ساسانى یا قبطى وموزائیک رومى تقلید شده‏اند،بلکه سر مشقى هستند از شرک. بدینسان در کنار مساجدى‏که توسط خلفاى اموى نظیر ولید و غالبا براى رقابت‏با کلیساهاى بیزانس ساخته شده بود،کاخها و بناهایى نیز براى زندگى پر فسق و فجور با زینتهاى کافر منشانه ساخته شد که اغلب‏در بیابانهاى سوریه و اردن قرار داشت. مهمترین این کاخها،دو کاخ‏«مشتى‏»و«عمرا»است،که بیشتر از معمارى ایرانى تبعیت کرده‏اند.از دیگر کاخهاى بنى امیه‏«قصر شرقى وغربى‏»در شمال دمشق است که مجموعا آنها را قصر«یمر»مى‏نامند و پس از آن قصر«منیه‏»در کنار دریاچه طبریه است که تزیینات سنگى،گچى و موزائیکى و نقاشى یا

    بنایى‏داشته است.«خربه المفجر»نیز از این کوشکهاى رومى و ساسانى‏وار است.

  • فهرست و منابع تحقیق مقاله معمارى و هنر اسلامى

    فهرست:

    ندارد.
     

    منبع:

    http://www.berkeleyprize.org/

    http://mohammadhamed.mihanblog.com/

    http://www.savashehvauot.blogfa.com/

    http://seventhview.persianblog.com/

    http://www.istta.ir/

    www.uan.ir

تحقیق در مورد تحقیق مقاله معمارى و هنر اسلامى , مقاله در مورد تحقیق مقاله معمارى و هنر اسلامى , تحقیق دانشجویی در مورد تحقیق مقاله معمارى و هنر اسلامى , مقاله دانشجویی در مورد تحقیق مقاله معمارى و هنر اسلامى , تحقیق درباره تحقیق مقاله معمارى و هنر اسلامى , مقاله درباره تحقیق مقاله معمارى و هنر اسلامى , تحقیقات دانش آموزی در مورد تحقیق مقاله معمارى و هنر اسلامى , مقالات دانش آموزی در مورد تحقیق مقاله معمارى و هنر اسلامى , موضوع انشا در مورد تحقیق مقاله معمارى و هنر اسلامى
ثبت سفارش
عنوان محصول
قیمت