واریتههای برنج از نظر طول دانه به چهار گروه زیر تقسیم بندی شدهاند.
1- گروه برنج های خیلی طویل، دانه آنها دارای بیش از 7 میلی متر طول هستند.
2- گروه برنجهای طویل که بین 6 تا 7 میلی متر طول دارند.
3- گروه برنجهای متوسط که طول آنها بین 5 تا 99/5 میلی متر میباشند.
4- گروه برنجهای کوتاه که بطول کمتر از 5 میلی متر میباشند.
طبقهبندی واریتههای برنج از لحاظ طول دانه
1- دانه دراز: دارای دانههایی به طول 61/6 تا 5/7 میلی متر بوده و قطر آنها کمتر از 3 میلی متر میباشد. واریتههای برنج این گونه از مرغوبترین انواع برنجها است مقطع دانه این گونه معمولاً شیشهای میباشد.
2- دانه متوسط: دارای طول 51/5 تا 6/6 میلی متر و قطر 1/2 تا 3 میلی متر بوده و دارای ارزش تجارتی متوسطی است.
3- دانه کوتاه: دانههای این گروه دارای طول 5/5 میلی متر یا بیشتر از آن بوده و قطرشان نیز 1/2 میلی متر یا بیشتر میباشد. این گروه از نظر تجارتی دارای ارزش بسیار کمی هستند.
طبقهبندی واریته های برنج ایران
برنجهای گروه صدری: برنجهای این گروه از نوع مرغوبترین برنجهای ایران است که دارای ارزش تجارتی بسیار بالایی هستند. کاشت برنج صدری از سالهای 1339 به بعد در ایران متداول شد. در این گروه بیش از 7 میلی متر است، که ممکن است ریشک دار یا بدون ریشک باشند. دوره رشد برنجهای صدری از 150 تا 165 روز متغیر است. برنجهای این گروه در مقابل بیماری و آفت و ورس (خوابیدن ساقه برنج در مراحل مختلف رشد در یک و یا جهات مختلف روی هم که در نتیجه از رشد آن و تولید محصول میکاهد) بسیار حساس هستند. مقاومت این برنجها نسبت به کمآبی نسبتاً کم و عملکردشان نیز نسبت به انواع دیگر کمتر است.
برنجهای این گروه دیروس بوده و دارای 19-18 برگ هستند. برنجهای گروه صدری دارای ارقام مختلف: سالاری، دم سیاه، دم زرد، صدری معمولی. برنج میری، برنج اربابی و موسی طارم میباشد.
بیشترین مقدار تولید دم سیاه مربوط به شهر آستانه اشرفیه است که دارای کیفیت پخت و ارزش غذایی بسیار بالایی است. این برنج دارای ریشکهای سیاه است و طول دوره رشد آن حدود 140 روز است.
رقم موسی طارم، از انواع برنجهای صدری مرغوب است که ارزش تجارتی و پخت بالایی دارد. این برنج در اکثر مناطق استان گیلان کشت میگردد. طول دوره رشد برنج موسی طارم حدود 140 روز میباشد از ارقام اصلاحشده صدری، رقم فیروز صدری است که در فیروزکنده ساری و رقم موسی طارم است که در گیلان تهیه و عرضه شده است.
برنج های گروه چمپا:
برنجهای این گروه دارای انواع زودرس و دیررس میباشند. طول دوره رشد برنجهای چمپا از 120 تا 130 روز متغیر است. طول دانه این گروه بین 5 تا 7 میلیمتر متغیر بوده که در انواع زودرس طول دانه بیشتر است. سازگاری برنجهای چمپا در مقابل آفات و کمآبی نسبت به گروه صدری بیشتر است این گروه دارای انواع برنج رسمی، چمپای سیاه، چمپای سفید، آگوله، بینام، چمپا کلفت، سرخه چمپا، چمپا کوتاه، چمپا خمیده، شاهک، سرد چمپا، و گرم چمپا میباشد.
رقم بینام در قسمت ها و نواحی مختلف استان گیلان کشت میشود. چمپای سیاه و چمپای سفید ریشکدار هستند. رقم سرد چمپا از گروه برنجهای متوسط رس است که دارای 17-16 برگ بوده و رقم گرم چمپا از گروه برنجهای زودرس است که 15-14 برگ دارد.
برنجهای گروه گرده:
برنجهای این گروه عملکرد بیشتری نسبت به صدری و چمپا داشته ولی ارزش تجارتی و خصوصیات پخت و طعم کمتری دارد. ارقام گرده دارای مقاومت زیادی در برابر آفات و کمآبی هستند و شامل انواع گرده رشت، مولایی خوزستان، گرده زنجان، گرده شیراز، گرده میانه، گرده کلات، گرده لاهیجان، گرده لنگرود و گرده مولایی میباشد