«مقدمه»
بهداشت جسمی و خوراک در زندگی پیامبر اعظم (ص):
آنچه پیش رو دارید مقاله‌ایی است تحت عنوان بهداشت جسمی و روحی در زندگی پیامبر اعظم (ص) یک بخش از این مقاله مربوط به بهداشت جسمی است و بخش دوم آن مربوط به بهداشت روحی و تأثیر آرایش ظاهر بر بهداشت روحی است. البته در فراخوان مقاله عنوانی با (توجه به آرایش ظاهر در سیره پیامبر اعظم (ص) بود که ارتباطی تنگاتنگ با بخش دوم مقاله حاظر دارد که نباید از نظر پنهان بماند.
در شرایطی که وضعیت عمومی مردم، فقر و محرومیت بود پیامبر اعظم (ص) در غذای خود و سایر نیازمندیهای زندگی ، خود را با محرومان تطبیق می دادند وسعی بر آن داشتند که محرومان جامعه را نیز بی نیاز گردانند در نتیجه هیچوقت اصراف نمی کردند این پیش درآمد را گفتیم تا نتیجه بگیریم که عدم اصراف آنها دلیل بر عدم بهداشت تغذیه آنها نبود بلکه از حداقل غذا ولی مفید هم برای خود و هم برای نیازمندان تهیه کرده و تناول می فرمودند.
پیامبر اعظم (ص) به حکم «کلوا من طیبات ما رزقناکم»[1] همواره ، غذای پاکیزه و حلال و در عین حال کم و ساده تناول می کردند. کیفیت معنوی غذا را مد نظر داشتند. در کیفیت و کمیت ظاهری آن نیز حد معمول را رعایت می نمودند. خوراکشان همان خوردنیهای معمول هر زمان یا کم بهاتر از آن بود که در آن نه اسراف می ورزیدند و نه به حقوق دیگران تجاوز می کردند.
امام صادق علیه السلام فرمود:
شبی هنگام افطار پیامبر اعظم (ص) در مسجد «قبا» بود، فرمود:
آیا نوشیدنی یافت می شود؟
یکی از اصحاب برای آن حضرت عسل آمیخته به شیر آورد. حضرت آن را به دهان گذاشت (و چشید) و کنارش زد و فرمود: دو آشامیدنی است که به یکی می‌شود بسنده کرد[2] البته همانطور که در مقدمه گفتیم بر می آید که هر دوی آن نوشیدنیها مقوی بوده اند پس در صورت عدم خوردن یکی از آنها سوء تغذیه ای صورت نمی گرفت و همچنین اصراف هم نمی شد که پیامبر اعظم (ص) هر دو جنبه را در نظر می‌گرفتند و اینگونه نبوده که یکباره هر دو را بخورند ولی چند روز پشت سر هم هیچ غذائی تناول نکنند هر چند اگر نیازمندی را می دیدند تا چند وعده غذایی ، غذایشان را در اختیار آنها قرار می دادند.
بهداشت فردی در زندگی پیامبر اعظم (ص):
قبل از اینکه به این قسمت مقاله بپردازیم ابتدا مقدمه ای را برای تعاریف بهداشت و ضرورت آن می پردازیم.[3] سپس به این قسمت از مقاله می پردازیم. حفظ سلامتی بدن در برابر بیماریها و رعایت مقررات و نظم مربوط به پیشگیری و عدم ورود عوامل بیماریزا به بدن و رعایت تغذیه و پیشگیری مزمن را بهداشت گویند.
با توجه به تعاریف بهداشت با تعریف علمی امروز، بحث را با توجه به روایات و مراجع ادامه می دهیم در آخر قضاوت با خواننده مقاله است که چه مقدار پیامبر اعظم (ص) مفهوم بهداشت را با توجه به تعریف امروزی پس از گذشت بیش از 1400 سال در بین مردم جا انداخته بود و خود نیز به آن عمل می کرد.
پیامبر اعظم (ص) و معصومین به تمیزی و سلامتی جسم توجه زیادی داشتند و مصرف مال را در این راه اصراف نمی دانستند. چنانچه بهداشت را کلید فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی و پیشرفت بشر می دانستند. و فواید حاصل از رعایت آن را نصیب همه افراد جامعه اعم از مرد و زن و کوچک و بزرگ می دانستند و ضربه های ناشی از عدم رعایت بهداشت را نیز ضربه ای بر تمامی پیکر جامعه تلقی می کردند، چرا که بیماری یک نفر گاهی به دیگران سرایت می‌کند و تعادل و آرامش و سلامت آن جامعه را مختل می‌کند. همچنین موجب ضررهای اقتصادی زیاد می گردد، علاوه بر آن ، راکد ماندن یک نیروی فعال اقتصادی در خانه و جامعه اثرات جبران ناپذیری را به دنبال دارد.
همانگونه که گناه نکردن از توبه کردن آسانتر است، پیشگیری نیز به مراتب از درمان آسانتر است پس اگر به روایات و احادیث دقت کنیم می بینیم پیامبر اعظم (ص) تمامی نکات گفته شده را رعایت می کرده اند.
بهداشت فردی، استحمام و آداب آن:
شستشوی بدن از نظر رسول خدا از اهمیت زیادی برخودار است و توجه به پاره ای مسائل که همراه نظافت و شستشوی بدن است مانند وضو، غسل و موارد آن که از سنتهای موکد اسلام است.
بهداشت مو یکی دیگر ار بحث بهداشتی جسمی:
بهداشت مو شامل شستن آن و تمیز نگه داشتن و کوتاه کردن و از بین بردن موهای زائد بدن می باشد. پیامبر اعظم (ص) موهای سرش را با سدر می شست و می فرمود: کسی که سر خود را با سدر بشوید خداوند وسوسه شیطان را از او دور می‌کند و چنین کسی مرتکب معصیت نمی شود. و هر کسی معصیت نکند وارد بهشت می‌شود.