یکی از نتایج عمومی شدن امر آموزش دراین قرن افزایش رقابت تحصیلی است و دستیابی به بسیاری از شغلها،بستگی به مدرکی دارد که از مراکز تحصیلی دریافت میشود.
ثابت شده است کودکانی که چند سال به مراکز پیش دبستانی رفته اند ،آسانتر ازآنهایی که از این امتیاز محروم بوده اند وارد مدرسه ومراحل بعدی تحصیل می شوند.
امروزه اهمیت و ضرورت آموزش و پرورش در دوره پیش دبستانی بیش از گذشته مورد نظر است . افزایش متقاضیان آموزشهای این دوره نیاز والدین شاغل ونیاز جامعه ، ضرورت تهیه برنامه های کیفی و غنی شده دراین دوره نشان می دهد
تحقیقات انجام شده در سال های اخیر نشان دهنده تأثیر برنامه های غنی وبرنامه ریزی آموزشی و درسی مطلوب بر گروه های سنی مختلف کودکان در این دوره است مهمتر اینکه نتایج تحقیقات مؤید سرمایه گذاری بیشتر برای آموزش بهتر وبرنامه های کیفی در این دوره به علت کسب موفقیتهای بیشتر کودکان در سال های تحصیلی بعد از گذرانیدن دوره پیش از دبستان است .
آموزش و پرورش پیش از دبستان از طریق غنی سازی محیطی کودکان را قادر می سازد که به کسب تجارب ادراکی وذهنی جدیدی که احتمالاً در محیط معمول خانواده برای آنان امکان پذیر نیست ، بپردازند.
در مطالعات متعددی که در فرهنگهای مختلف گرفته ، نشان داده شده است که کمبود محرکهای محیطی و عدم امکان تجارب حسی،حرکتی، ذهنی اثرهای نامطلوبی بر روند رشد روانی اجتماعی کودکان می گذارد .
علاوه بر آن نشان داده شده است که غنی سازی محیطی از طریق افزایش محرکهای اجتماعی ، ادراکی و عاطفی موجب کاهش عقب ماندگی های رشدی حاصل از فقر محیطی می شود . گر چه بخش اعظم این تحقیقات متوجه کودکانی است که در محیطهای خاصی از قبیل پرورش گاهها رشد یافته اند. ملی این یافته ها را می توان به سایر کودکانی که در محیط های محروم بزرگ شده اند نیز تعمیم داد .
برخی از محققان مطرح کرده اند که کودکان خانواده های فقیر جهان سوم نه تنها از اسباب بازی ، کتاب و سایر محرکهای فرهنگی روانی محروم هستند بلکه به طور نسبی امکان انجام بسیاری از فعالیتهای لازم برای رشد حسی حرکتی نظیر بازی های مؤثر در رشد روانی را ندارند . مادران این کودکان که خود اغلب
بی سوادند از اهمیت بازی در رشد کودکان چندان آگاه نیستند.
اثرهای این گونه محیط های فقیر در سازگاری بعدی کودکان در مدرسه و احتمال شکست تحصیلی آنان نیز مورد مطالعه قرار گرفته است .
بر همین پایه تعلیم و تربیت دوره پیش از دبستان وآموزش رسمی آن در این زمان، اهمیتی خاص یافته است. در اکثر کشورها به توسعه آن توجه زیادی مبذول شده و به تربیت مربیان آگاه و ورزیده پرداخته اند .
باید دانست که کودک به طور دائم در حال تأثیر پذیری از محیط و تأثیر گذاری بر آن و آموختن است ، بنابر این هر چه محیطی غنی تر، مناسب تر وروابط بین افراد آن صمیمانه تر باشد برداشت کودک از محیط بیشتر است و رعایت این اصول برای دست اندرکاران تعلیم و تربیت ، یعنی مربیان ومعلمان می تواند نتایج مهمی در بر داشته باشد .
لذا برای آموزش و پرورش واقعی ، به وجود آوردن یک محیط فعال و دارای تجربه غنی ومتعادل قرار دادن زندگی کودکان در آن از اهمیت خاصی برخوردار است و باید سر لوحه تمتم کارها قرار گیرد.
ارتباط محیط آموزشی با محیط طبیعی زندگی خانواده ها ومردم، از جدا شدن آموزش و پرورش از زندگی روزمره جلوگیری می کند کودکان می توانند بعنوان عامل فعال در اجتماع و محیط اجتماعی خودنقش مؤثر داشته باشند و در واقع دیواری بین سنین مختلف، بین مدرسه و اجتماع موجود و حتی بین تحصیل و کار وجود ندارد لذا هدف برنامه های هر مدرسه باید منطبق با نیازهای کودک و محیط باشد و مواد آموزشی و فعالیتهای خود را از محیط بلافصل خود بگیرد و گسترش دهد.
تحقیقات روانشناسی کودک نشان داده است که اگر بخواهیم افرادی سالم به بار بیاوریم باید احتیاجات نیازهای عمده کودک را تأمین کنیم .
پرسشهای بسیاری درباره اموزش و یاد گیری کودکان در خلال برنامه های
دوره پیش ار دبستان مطرح است از جمله :
کودکان در دوره پیش از دبستان چه چیزهایی یاد می گیرند ؟
چگونه باید با کودکان پیش از دبستان ارتباط برقرار کرد ؟
روش کار با کودکان در این دوره چیست ؟
کودکان این دوره علاوه بر بازی چه نیازهای دیگری دارند که باید به
آنها توجه کرد ؟
به طور طبیعی این گونه پرسشها که نشانه ابهام و نیز کنجکاوی در زمینه برنامه و آموزش های این دوره است، برنامه نویسان را نیز در برنامه ریزی های کوتاه مدت و بلند مدت با دشواری هایی مواجه کرده است . از آنجا که عدم شناخت آموزش و پرورش این دوره بیش از دوره های دیگر است ، ابهام در مورد برنامه و محتوای آموزشی آن نیز بیشتر می باشد .
به همین دلیل سعی می شود چندین نکته درباره برنامه آمورش وپرورش در دوران پیش از دبستان برای روشن شدن موارد مبهم و پاسخ گوئی به پرسشهای فوق مطرح شود .
برنامه آموزش و پرورش در دوران پیش از دبستان:
1- اهداف کلی:
هدف آموزش و پرورش در دوره پیش از دبستان پرورش ورشد همه جانبه کودک است. بنابرا ین برنامه های دوران پیش ار دبستان باید شامل فعالیتها و تجربه هائی باشد که به رشد کودک در موارد زیر بینجامد:
1- رشد جسمی حرکتی 2- رشد عاطفی اجتماعی 3- رشد زبان و گفتار
4- رشد شناختی 5- رشد خلاقیت 6- رشد زمینه های دینی و اخلاقی
2- اهداف مربوط به رشد عاطفی اجتماعی :
سالهای بین سه تا شش سالگی مرحله شکل گیری شخصیت است که با حساسیت زیاد کودک نسبت به پیرامون خود مشخص می شود .
این سالها، دقیقا زمان آموزش پیش از دبستان است که نفوذ آن می تواند دائمی باشد وبا نفوذ و تأثیر خانواده مطابقت یا مقابله کند.
خاطر نشان شده است که عملکرد اساس آموزش پیش از دبستان آشنا کردن کودکان با زندگی اجتماعی است. کودکان در این دوره می آموزند که چگونه به صورت جمعی با کودکانی که تقریباً آنها هستند وبا بزرگ سالانی که والدین آنها نیستند و وظایف شخصی را انجام می دهند، زندگی کنند.