از آنجا که قرآن پام و سخن خدا و راهبردهای الهی برای اداره صحیح جامعه انسانی است ، بایستی از سوی مسلمانان با توجه جدی رو به رو شود . این که امام صادق (ع) فرموده است : قرآن عهد خداست با خلقش ، پس پسندیده است که هر فرد مسلمان هر روز در آن بنگرد که خدای با او چه می گوید[1] ، تأکید بر این نکته است . انس با قرآن و تدبر در آن ، انسانها را با عمق کلام الهی و گوهرهای این گنجینه بزرگ و راه و راهروی آشنا می سازد . قرآن دلها را منقلب می کند و آشنایی با مفاهیم و حکمتهای آن دل را زنده می سازد و حیات واقعی می بخشد .
امروز امت اسلام بویژه ملت بزرگ ایران ، برای تداوم انقلاب اسلامی ، نیازمند انس و عمل به قرآن کریم است .
به خاطر قرآن ، تو را بخشیدم !
«امیرالمومنین ، وقتی کسی که یکی از گناهان را انجام داده است - دزدی - نزد او آمد ؛ حضرت فرمود : چقدر قرآن بلدی؟ آیه قرآن خواند . حضرت گفت : «قد وهبت یدک بسوره البقره» . دست تو را که باید قطع می کردم ، به سوره‌ی بقره بخشیدم ؛ برو .
این تمایز بیجا نیست ؛ این امتیاز ، به خاطر سوره‌ی بقره و به خاطر قرآن است . امیرالمومنین (ع) در ملاحظه ای اصول و ارزشها و معیارها ، هیچ ملاحظه از کسی نمی‌کرد . آنجا آن آدم را که فسق و فجور ورزیده است، به خاطر فسق و فجور ش حد شرعی می زند و ملاحظه این که او به حال من خیری دارد ، نمی کند . اما اینجا به خاطر قرآن ، از حد دزدی صرف نظر می کند . امیرالمؤمنین این است . یعنی صد در صد بر اساس معیارها و ارزش های الهی - و نه چیز دیگر - حرکت می کند . این ، عدل امیرالمؤمنین است.» [2]
انس با قرآن یعنی چه؟
«انس با قرآن ، معرفت اسلامی را در ذهن ما قویتر و عمیقتر می کند . بدبختی جوامع اسلامی ، به خاطر دوری از قرآن و حقایق و معارف آن است . آن کسانی از مسلمانان که معانی قرآن را نمی فهمند و با آن انس ندارند ، وضعشان معلوم است . حتی کسانی هم که زبان قرآن ، زبان آنهاست و آن را می فهمند ، به خاطر عدم تدبر در آیات قرآنت ، با حقایق قرآنی آشنا نمی شوند و انس نمی گیرند . می بینید که آیه «لن یجعل الله للکافرین علی المومنین سبیلاً»[3] - یعنی خداوند مؤمنین را زیردست و زبون کفار قرار نداده است - در کشورهای عربی و به وسیله‌ی مردم عرب زبان در دنیا خوانده می شود ، اما به آن عمق نمی گردد . در آیات قرآن ، توجه و تنبه و تدبر نیست ؛ لذا کشورهای اسلامی عقب مانده اند .
انس با قرآن ، یعنی قرآن را خواندن و بازخواندن و باز خواندن و در مفاهیم قرآنی تدبر کردن و آنها را فهمیدن . فارسی زبانها می توانند از ترجمه‌ی قرآن استفاده کنند و کلمات قرآنی را به طور تقریب بفهمند و مضامین آیات قرآن را دریابند و در آنها تفکر و تأمل کنند.»[4]
امت اسلام ، باید خود را با شاخص های قرآنی اندازه گیری نماید
«آنچه من همیشه اصرار دارم به همه - بخصوص به شما جوانها - عرض کنم ، این است که قرآن مجموعه‌ی معارف اسلامی و پرچم بلند اسلام است ؛ این پرچم را باید همیشه مسلمانان بر سر دست بگیرند و خود رااز آن جدا نکنند ؛منتها نکته اینجاست که تمسک به قرآن ، فقط تلاوت قرآن نیست ؛ قرآن باید در عمل و زندگی و رفتار و منش ما و حرکت عمومی امت اسلام تجسم پیدا کند . انس با قرآن ، تلاوت قرآن و حفظ قرآن لازم است ؛ اما هدف نهایی ، تمسک به قرآن است ؛ آن هم در متن زندگی .
امت قرآن باید خود را با شاخصهی قرآنی اندازه گیری کنند ؛ اگر دیدند با این شاخصها فاصله دارند ، سعی کنند این فاصله را کم کنند و پیش بروند . قرآن ، کتاب علم و حکمت است . امت اسلامی باید عالم ، حکیم و فرزانه باشد و روز به روز بر علم و حکمت خود بیفزایید . قرآن کتاب توحید است ؛ یعنی خضوع در مقابل خداوند و عدم تسلیم در مقابل کسانی که در مقابل قدرت الهی برای خود قدرتی قائلند . قرآن درس می دهد : «ان اعبدوا الله واجتنبوا الطاغوت» . یعنی عبودیت خدا با اجتناب از طاغوت همراه است . طاغوت کیست ؟ کسی که طغیانگر است و علیه بشریت و فضیلتهای بشری سرکشی می کند . در همه دوره های تاریخ هم بوده اند، امروز هم هستند؛نمونه اش امریکای سرکش است که در مقابل بشریت،انسانیت،ملتها ،ارزشها ودر مقابل حقی که هر انسانی دارد،سرکشی می کند.امت قرآن اگر در رفتار خود،بااین درس قرآنی فاصله یی می بیند،بایدآن راکم کند.درس قرآن این است:خضوع در مقابل خدای واحد واجتناب از تسلیم واطاعت از طواغیت؛ یعنی «اندادالله». قرآن کتاب عدالت است. عدالت،درس قرآن است. قرآن فرستادن پیغمبران را برای اقامه ی قسط می داند؛ «لیقوم الناس بالقسط». اگر امت اسلامی در سرتاسر دنیای اسلام احساس می کندبا عدالت فاصله دارد،بایدبداندبا قرآن فاصله دارد. با خودمان تعارف نداریم؛ باید فاصله ی خودرا با عدالت کم کنیم تا فاصله ی ما با قرآن کم شود. قرآن برای امت اسلامی معلم وحدت است؛ «انمّا المؤمنون اخوه فأصلحوا بین اخویکم»؛ همه ی مسلمانها وهمه ی مؤمنین باهم برادرند.از نظر اسلام ،امت اسلامی ، واحد است. فاصله ها، دشمنی ها، کدورتهاوقوم گرایی ها ، همه بر خلاف این وحدت است. ما اگر می بینیم امت اسلامی دچار تفرقه وتشتت وبغض وسوء تفاهم با یکدیگر است، باید بدانیم با قرآن فاصله دارد. دشمن از فاصله ی ما باقرآن حداکثر استفاده را می کند. اگر ما فاصله ی خود را با قرآن کم کنیم، قوی خواهیم شد. امت اسلامی روزی عزت خود رابه دست می آورد که فاصله ی خودرا با قرآن کم کند. «انّ العزّه لله ولرسوله وللمؤمنین». مؤمن ،عزیز است. این که شما می بینید خیلی از کشورهای اسلامی آلت دست دشمنان اسلام شده اند وسرزمینهای مسلمانها لگد مال دشمنان اسلام است؛ هر وقت می خواهند، بیایند؛ هر وقت می خواهند بروند؛ هر طور می خواهند،استفاده کنند؛ این نشانه ی دوری از اسلام وقرآن است؛ قرآن این اجازه را نمی دهد. ما باید فاصله ی خود رابا قرآن کم کنیم تا عزیز وقوی وثروتمندوعالم بشویم.
شما جوانهای عزیز اگر درس می خوانید، اگر پاکی وپاکدامنی وتقوا را شعار خود قرار می دهید، اگر دلتان برای ارزشهای اسلامی میتپد، اگر دوست دارید امت اسلامی در اوج عزت باشد وآماده ی مجاهدت برای این کار هستید، بدانید در راه قران دارید حرکت می کنید. راه علم، راه مجاهدت ، راه تقوا، راه رحمت به مردم ومهربانی با انسانها ،راه قرآن است.
البته ما سالهای متمای ودر طول دوران حکومت طاغوت بتدریج از قرآن دور شدیم وفاصله گرفتیم ؛ اما انقلاب اسلامی مجدداَ پرچم قرآن را در این کشور برافراشت وبه اهتزاز در آورد ومردم مؤمن وجوانان پاکیزه ی ما ودلهای نورانی این عزیزان به سمت قرآن متوجه شد. الان شما می بینید از این قبیل نوجوانها بحمدالله در کشور ما هستند وجوانهای مؤمن وتحصیلکرده وبا سواد وعالم ، به قرآن عشق می ورزند وبه سمت قرآن گرایش پیدا می کنند.»[5]
قرآن ، ذخیره ی مادام العمر!
«شما جوانها ونوجوانها که قرآن را فرا می گیرید، این را بدانیدکه یک ذخیره ی مادام العمر برای اندیشیدن وفکر کردن را دارید برای خودتان فراهم می کنید؛ این چیز خیلی با ارزشی است. ممکن است در سنین جوانی ، معانی ومعارف عمیقی را از آیات قرآن استنباط نکنیدونتوانیددرست بفهمید؛ فقط چیزهای سطحی واندکی از معارف را بفهمید؛ اما به موازات بالارفتن سطح معلومات وپیشرفت علمی ، از آیات قرآن که در حافظه وذهن شما قرار دارد بیشتر استفاده می کنید. حضور قرآن در ذهن انسان ، نعمت خیلی بزرگی است. فرق است بین کسی که برای مطلبی ، بارها آیات قرآن وفهرستهای قرآنی را جستجو می کند تا ببینددر این باره آیه یی وجود دارد یا نه ، با آن کسی که آیات قرآن در ذهن ودل وجلوی چشم اوست ونگاه می کند، آنچه را که در هر بخشی از معارف اسلامی به آن نیاز دارد، از قرآن استنباط واستخراج می کندوروی آن فکر وتأمل می کندواز آن استفاده می برد. انس با قرآن در دوران کودکی ونوجوانی، تا دوران جوانی، یک نعمت بسیار بزرگ است.
البته آشنایی با الفاظ وظواهر قرآن، گام اول است؛ اما گام اول لازم . اگر دانش پژوهان دینی وقرآنی این قدم را برندارند، قدمهای تعدی دشوار وگاهی هم نا ممکن خواهد شد. امروز می بینید کسانی در گوشه وکنار درباره ی اسلام حرف می زنندوچیزهایی را ادعا می کنند که هیچ ارتباطی با اسلام ندارد؛ چرا؟ چون آنها بامعارف متون قرآن وسنّت آشنا نیستند. انسان بایدبا متن قرآن وسنّت یعنی حدیث نبوی وائمه (علیهم السّلام ) آشنا شودتا بتواند معارف دینی را بفهمد؛ ولوبخواهد در اعماق آن غور کند. پس این قدم ، قدم اول ودر عین حال لازم است