پیشگفتار
در دنیای مدرن امروزی اکثر امور روزانه مردم با استفاده از کامپیوترها انجام می گیرد . از این رو اطلاعات شکل دیگری به خود گرفته و روزانه به سمت دنیایی بدون کاغذ و قلم پیش می رویم و این ابزار سنتی کم کم جای خود را به اسناد کامپیوتری در قالب رسانه های مغناطیسی با گنجایش بسیار بیشتر و کاربرد برتر خواهد داد . اگر از اسناد الکترونیکی و کامپیوتری استفاده می کنید همیشه از مزایایی همچون دسترسی سریع به اطلاعات ، انتقال سریع اطلاعات از نقطه ای به نقطه دیگر دنیا در کمتر از چند دقیقه ، ذخیره حجم بسیار زیادی از اطلاعات در قالب یک فضای بسیار کوچک فیزیکی و غیره ... برخوردار هستید . ولی فراموش نکنید که در کنار همه این مزایا که هر انسانی را به استفاده از فناوری اطلاعات IT سوق می دهد همیشه یک عیب بزرگ نیز وجود دارد . اطلاعات دیجیتالی به دلیل نوع خاص ذخیره سازی و حساسیت خود در معرض خطرات گوناگونی قرار دارند . در بعضی مواقع این خطرات قادر به نابودی همه اطلاعات کامپیوتر شما در کمتر از چندین ثانیه می باشند و توجه کردن به این نکته برای کاربر کامپیوتر از ملزومات داشتن یک ارتباط خو با کامپیوتر است .
در هر زمان و با برخورد به هر سیستم عالم با شناسایی نرم افزاری مناسب قادر به بازیابی اطلاعات سیستم خود خواهید بود .
انواع رسانه ذخیره سازی اطلاعات
همان طور که در زندگی روزمره برای ثبت و نگهداری اسناد و اطلاعات خود از کاغذ استفاده می کنید ، در کامپیوتر نیز نگهداری اطلاعات به صورت دیجیتالی بر روی یک رسانه ( مغناطیسی ، نوری یا مکانیکی ) انجام می گیرد . یکی از معروف ترین و محبوب ترین این قطعات ، هارد دیسک ها هستند که همه مردم دنیا در کامپیوترهای شخصی خود ، به وسیله یک هارد دیسک Hard Disk اطلاعات خود را ذخیره می کنند مزایای این رسانه علاوه بر گنجایش زیاد اطلاعات ، قابلیت خواندنی – نوشتنی آن می باشد که کاربر قادر به ذخیره یا پاک کردن اطلاعات مورد نظر است . رسانه های دیگری با نام های CD/ DVD/ Floppy / Flash Memory / Zip Drive و غیره وجود دارند که هر کدام با مزایا و محدودیت هایی ، اطلاعات را ذخیره سازی می کنند .
دلایل از دست دادن اطلاعات
حذف اطلاعات همیشه همراه با دلیلی منطقی می باشد .
اشتباه کاربر
یکی از متداول ترین دلایل حذف اطلاعات که کاربران باید به آن توجه بسیار داشته باشند ، سهل انگاری از جانب خود کاربر است . بسیاری از مواقع کاربر با حذف کردن قسمتی از اطلاعات و غیر فعال کردن امکان recycle bin در ویندوز همواره خود به پاک شدن اطلاعات و عدم برگشت پذیری آسان ان کمک شایانی می کند . گاهی اوقات نزدیک شدن اهن ربا به رسانه مغناطیسی مانند هارد دیسک باعث تخریب پارتیشن ها و یا بخش مهمی از اطلاعات می گردد و این کار گاهی نیز به طور کامل هارد دیسک را معیوب کرده و کاربر مجبور به تعویض این حافظه جانبی خواهد بود .
نکته
در ویندوز دو گزینه Option یا دو فرمان مهم با نام های Delete و format وجود دارد که از طریق آن ها اطلاعات شما با فرض اگاهی خودتان از بین خواهد رفت . هنگام استفاده این دو فرمان دقیقا از عملکرد آن ها آگاه باشید و هیچ گاه برای امتحان کردن ، از این دو فرمان بدون اگاهی قبلی استفاده نکنید .
فرمان format به طور کامل اطلاعات یک درایو را از بین خواهد برد . برای استفاده از این فرمان ابتدا باید بر روی آیکون My Computer در Desktop دوبار کلیک نمود .
پس از ان جهت پاک کردن تمام اطلاعات یک درایو بر روی آیکون آن درایو ، دکمه سمت راست ماوس را فشار داده تا گزینه Format نمایان گردد.
فرمان delete نیز فایل ها و پوشه ها ( بسته به انتخاب شما ) را از بین خواهد برد . برای مشاهده این فرمان بر روی یک فایل یا پوشه در هر کجایی ویندوز دکمه سمت راست ماوس را فشار دهید .
برق سیستم
تمامی وسایل برقی از حساسیت خاصی برخوردارند که هارد دیسک و رسانه های ذخیره سازی اطلاعات در کامپیوتر نیز از این مسئله مستثنی نیستند . اگر هنگام دست زدن به کیس کامپیوتر برق ضعیفی را حس می کنید یقین بدانید که سیستم شما دارای یک اتصال ضعیف از مادر برد یا قطعه دیگری به بدنه کیس است و این جریان الکتریکی ضعیف به مرور زمان اثرات منفی را بر روی هارد دیسک سیستم تان اعمال خواهد کرد این صدمات گاهی از بد ستکور شدن هارد دیسک تا تخریب بخشی از اطلاعات یا حتی داغ شدن بدنه هارد دیسک و سوختن برد الکترونیکی این قطعه پیشروی می کند .
در صورت مشاهده این قبیل مشکلات برای رفع آن ابتدا با استفاده از سیم Earth و اتصال آن به فلزی خارج از بدنه کیس سعی در خارج کردن برق اضافی نموده و سپس جهت رفع اصولی عیب از افرادی که تخصص لازم را دارند کمک بخواهید . نکته بسیار مهم دیگری در زمینه برق سیستم استفاده از محافظ برای کاربران خانگی و استفاده از UPS برای شرکت ها است .
زیرا نوسانات شهری ، علاوه بر این که احتمال خرابی قطعات الکترونیکی داخل کیس را افزایش می دهد کمک شایانی به تخریب هارد دیسک یا قسمتی از اطلاعات می کند .
فرسودگی قطعه
انتظار نداشته باشید که هارد دیسک یا هر وسیله ذخیره سازی اطلاعات شما تا ابد کار کند و هیچ مشکلی برای شما به وجود نیاورد .
عمر مفید یک هار دیسک مناسب با رعایت تمام روش های بهینه سازی و مراقبت های ویژه حدود 3 تا 4 سال است که این مسئله امری نسبی می باشد و بستگی به میزان استفاده از هار دیسک دارد
لازم به ذکر است که حمل و نقل هارد دیسک و جدا کردن مکرر ان از سیستم جهت حمل اطلاعات به کامپیوتری دیگر برای عمل هارد به هارد نیز دلیل مضاعفی بر فرسودگی این قطعه است .
در خصوص انتقال اطلاعات بهتر است از قطعات ذخیره سازی اطلاعات دیگر مانند CD/DVD/Flash Disk /Zip Drive استفاده کرد .
ویروس
هر کاربر کامپیوتر برای حفظ سیستم خود حتما باید از یکی از بهترین نرم افزارهای ضد ویروس دنیا استفاده نماید . زیرا با وجود اینترنت و گسترش ان محیط نا امن اطلاعاتی ایجاد شده که هر ثانیه و با اجرای هر برنامه امکان ابتلای سیستم شما به انواع و اقسام ویروس ها وجود دارد . کار اصلی ویروس تخریب اطلاعات است و تنها هدف ان از بین بردن ان ها می باشد .
بعضی مواقع مشاهده می شود که خیلی از ویروس ها نیز سخت افزار کامپیوتر مانند هارد دیسک را مورد حمله خود قرار میدهند . کاربران از بین ضد ویروس های مطرح دنیا با نام های Trend – Micro , Panda , Norton , MCA fee , PC Cillin و غیره باید یکی را انتخاب کرده و استفاده نمایند . معمولا یک نرم افزار ضد ویروس که در حافظه قرار می گیرد کمی از سرعت سیستم را کاهش می دهد .
نکات ایمنی جهت نگهداری صحیح اطلاعات
پشتیبانی backup
ما همیشه در زندگی سنتی و بدون کامپیوتر خود نیز به دنبال روش هایی برای پشتیبانی از اطلاعات و اسناد بودیم که در بعضی مواقع از طریق دستگاه کپی ، با کپی گرفتن از یک سند و ایجاد یک نسخه شبیه نسخه اصلی به بقا و حفظ درست آن سند کمک بسیاری می کردیم .
تهیه پشتیبان از اطلاعات معمولا توسط همان وسایل دیگری ذخیره سازی اطلاعات مانند CD/DVD/Flash Disk /Floppy /Zip Drive انجام می گیرد . ظرفیت هارد دیسک های امروزی به چند ده گیگابایت می رسد که برای پشتیبانی از این اطلاعات بسته به میزان دقیق حجم آن می توان از چندین DVD برای ذخیره سازی و تهیه پشتیبان اطلاعات استفاده نمود .
استفاده از RAID
در این تکنیک 2 عدد هارد دیسک که داخل کیس قرار دارند با تکنیک Mirroring ( آینه بندی )اطلاعات را در یکدیگر به صورت یکسان قرار می دهند به عنوان مثال اگر در یکی از هارد دیسک ها یک برنامه نصب شود و یا یک فایل حذف گردد ، در همان زمان در هارد دیسک دیگر نیز این عمل انجام می گردد . از این رو همیشه هر دو هارد دیسک اطلاعات یکسانی با یکدیگر دارند و در صورت خرابی یکی از هارد دیسک ها ان دیگری قابل دسترس بوده که با این روش از نابودی اطلاعات می توان جلوگیری نمود .
کارت های محافظ هارد دیسک
نوعی کارت های محافظ هارد دیسک با نام HD Safe وجود دارد که به راحتی در اسلات PCI بر روی مادر برد نصب می شود و در صورت حذف اطلاعات به راحتی آن ها را باز می گرداند . به دلیل استفاده کم اکثر کاربران خانگی از این روش و روش RAID از توضیحات بیشتر در این رابطه پرهیز می کنیم.
تعریف سیستم فایل File System
تکنیکی که به واسطه ان اطلاعات بر روی رسانه های ذخیره سازی اطلاعات ثبت می گردد سیستم فایل نام دارد .
سیستم فایل در کامپیوتر نیز به همین ترتیب عمل می کند . انواع هارد دیسک از NTFS , FAT32 , FAT16 استفاده می کند که توسط مایکروسافت تولید شده و در ویندوز به کار می رود .
یا حتی سیستم فایل هایی با نام های دیگر جهت ذخیره سازی اطلاعات در CD/DVD و دیگر دیسک های ذخیره سازی استفاده می شوند . هدف همه آن ها ذخیره سازی اطلاعات است ولی هر کدام مزایا و معایبی دارند .
طریق شناسایی نوع سیستم فایل
جهت استفاده از نرم افزار های بازیابی اطلاعات حتما می بایست از نوع سیستم فایل و درایوهای هارد دیسک کامپیوتر خود اگاه باشید تا با انتخاب صحیح نرم افزار بازیابی اطلاعات نتیجه بهتری دریافت کنید . برای مشاهده نوع سیستم فایل از Desktop ویندوز بر روی My computer دوبار کلیک کرده تا صفحه مربوط به نام درایوها ظاهر گردد . بر روی درایو مورد نظر که اطلاعات شما در ان قرار داشته دکمه سمت راست ماوس را فشار داده و گزینه Properties را انتخاب نمایید . در پنجره ظاهر شده نوع سیستم فایل درایو شما در مقابل عبارت file System نوشته شده است .