مقدمه:
کار در محیط های صنعتی همواره با مخاطرات بهداشتی، ایمنی و زیست محیطی همراه است. این مخاطرات در فعالیتهای مختلف کاری میتوانند به شکلهای متفاوتی ظاهر شده و در صورت عدم برنامهریزی و کنترل صحیح، پیامدهایی را به دنبال داشته باشند که گاهی اوقات جبران آنها به هیچ وجه امکان پذیر نیست. از
این رو داشتن برنامهای نظاممند برای شناسایی خطرات شغلی و لحاظ نمودن برنامههای کنترلی و پیشگیرانه به منظور جلوگیری از بروز پیامدهای ناگوار در محیط کار امری اجتناب ناپذیر است."کار در ارتفاع" از جمله فعالیتهایی است که در محیطهای کاری مختلف به صورت روزمره و یا برای انجام برنامههای تعمیر و نگهداری انجام میشود. شرایط خاص کار در ارتفاع، آن را به فعالیتی خاص از نظر نوع مخاطرات و پیامدهای حوادث احتمالی آن تبدیل نموده است. وجود این شرایط، اقدامات خاصی را نیز
به منظور حصول اطمینان از برقرار شدن ملاحظات ایمنی، بهداشت و محیط زیست نیاز خواهد داشت. در تدوین این مجموعه سعی شده تا با توجه به شرایط و ملاحظات ذکر شده، یک راهنمای کاربردی برای استفاده در زیر مجموعههای بهداشت حرفه ای ارائه شود.
مجموعه تهیه شده در مرحله بازنگری صفر میباشد، لذا کارشناسان بهداشت حرفه ای میتوانند پس از اجرای این دستورالعمل در صنعت و در راستای بهبود مستمر، پیشنهادات اصلاحی خود را به آدرس پست الکتریکی mailto:setareha1958@yahoo.comارسال نمایند. اقدامات اصلاحی مرتبط در بازنگری آتی مد نظر قرار خواهد گرفت و شرح بازنگری در این قسمت درج خواهد شد.
لازم است موارد مطروحه در این مجموعه بصورت حداقل الزامات در نظر گرفته شود.
1. هدف:
هدف از تهیه این دستورالعمل، ارائه یک سند راهنما در زیر مجموعههای بهداشت حرفه ای به منظور ایجاد شرایط ایمن جهت انجام کار در ارتفاع و نیز آموزش و راهنمایی افراد جهت انجام ایمن کار میباشد.
2. دامنه کاربرد:
این دستورالعمل برای استفاده در کلیه زیر مجموعههای بهداشت حرفه ای و نیز عملیات پیمانکاری تدوین گردیده است.
3. مسئولیتها:
· مسئولیت اجرای این دستورالعمل بر عهده امور مدیران شرکتها میباشد.
· بازنگری و تجدید نظر در این دستورالعمل توسط واحد بهداشت حرفه ایانجام میگیرد. کلیه
زیر مجموعهها و استفاده کنندگان دستورالعمل میتوانند نظرات و پیشنهادات خود را از طریق
شرکت متبوع به آدرس پست الکتریکی معروفه ارسال نمایند.
· کلیه کارکنان در شرکتها و نیز کارکنان مجموعههای پیمانکاری موظفند برای انجام کار در ارتفاع از مفاد این دستورالعمل پیروی نمایند.
4. شرح:
4-1. کلیات:
انجام کار در مکانهایی که بلندی آن از سطح زمین 20/1 متر باشد، عملیات کار در ارتفاع محسوب
میشود و ضروری است که در این قبیل فعالیتها اقدامات لازم جهت پیشگیری از سقوط در نظر گرفته شود.
در فرآیند ایمن سازی عملیات کار در ارتفاع 3 مرحله وجود دارد:
4-1-1. پرهیز از کار در ارتفاع و یا انجام بخشهایی از آن در سطح زمین در شرایطی که این امکان وجود داشته باشد.
4-1-2. استفاده از روشها و تجهیزاتی که خطر سقوط افراد در حین کار را از بین ببرد، در صورتیکه الزاماً کار میبایست در ارتفاع انجام گیرد.
4-1-3. استفاده از روشها و تجهیزاتی که ارتفاع سقوط و شدت صدمات ناشی از سقوط را کاهش دهد در شرایطی که امکان از بین بردن خطر سقوط وجود نداشته باشد.
4-2. برنامه ریزی جهت کار در ارتفاع:
برنامه ریزی کار در ارتفاع فرآیندی است که نیاز به یک مدیریت متمرکز دارد. در این فرآیند هدایت تیم بر عهده گروهی از متخصصین مجرب خواهد بود که احاطه کاملی بر عملیات و نحوه
ایمن سازی آن داشته باشند. این عملیات در سه مرحله: شناسایی خطرات، آنالیز آنها و پیش بینی اقدامات کنترلی انجام میشود.
4-2-1. شناسایی خطرات:
در این مرحله بایستی محل و شرایط کار در ارتفاع بطور کامل مورد بررسی قرار گرفته و امکان بروز خطراتی همچون سقوط افراد، لغزش بر روی سطوح کاری، سقوط اشیاء و ابزار آلات و ... مورد بررسی
قرار گیرد.
4-2-2. آنالیز خطرات:
در این مرحله از برنامه ریزی کار در ارتفاع، بایستی مواردی از جمله ارتفاع کار، استحکام و ایمنی سطوح کار، حفاظهای جانبی، لغزندگی سطح کار، احتمال سقوط اشیاء و ابزار آلات از سطوح و ارتفاع بالاتر، احتمال سقوط اشیاء و ابزار آلات از سطح کار به پایین و ... با عنایت به بزرگی خطر و شدت صدمات و خسارات وارده احتمالی ناشی از آن مورد ارزیابی قرار گرفته و اولویتهای اصلاحی تعیین گردد.
4-2-3. پیش بینی اقدامات کنترلی:
در این مرحله، بر اساس تجزیه و تحلیل خطرات شناسایی شده و همچنین تجهیزات، تأسیسات، تجارب و تواناییهای افراد و امکانات موجود، اقدامات کنترلی لازم پیش بینی و اجرا میگردند.
5-2-4. جلوگیری از سقوط اشیاء بر سر دیگران:
یکی از مخاطرات عمده کار در ارتفاع، سقوط اشیاء و اجسام است که علاوه بر خسارت به تجهیزات، میتواند باعث آسیب به افرادی شود که در حال عبور و یا مشغول به کار در محل هستند،
از این رو لازم است موارد ذیل به دقت مورد توجه قرار گیرد.
•· در این قبیل کارها که احتمال سقوط اشیاء و افراد زیاد است، استفاده از شبکه ها
(توریها)ی ایمنی ضروری است.
•· انجام کار و یا عبور از محلی که کار در ارتفاع انجام میشود، بدون تأیید مهندس ایمنی ممنوع است.
•· هنگام کار در ارتفاع استفاده از کمربندهای ایمنی مخصوص کار در ارتفاع مجهز به گیرهها و سایر وسایل نگهداری ابزار ضروری است.
•· منطقه ممنوعه عبور باید با استفاده از علائم هشدار دهنده مشخص گردد و عبور و مرور در آن کنترل شود.
· در صورت نیاز به عبور یا انجام کار همزمان، باید احتیاطهای کامل لحاظ و از تجهیزات حفاظتی مناسب، به ویژه کلاه ایمنی، استفاده شود.
4-2-5. اقدامات مورد نیاز در صورت سقوط یک فرد:
علیرغم به کار بستن تدابیر ایمنی، امکان بروز حادثه در هنگام کار هیچ گاه به صفر نمیرسد. از
این رو لازم است آمادگی لازم برای مواجهه با انواع حوادث کاری ایجاد گردد. یکی از مهمترین حوادث کار در ارتفاع، سقوط افراد انجام دهنده کار است.
مهمترین اقدامی که در صورت سقوط فرد باید انجام داد عبارتند از:
•· حفظ خونسردی.
•· متوقف کردن عملیات/ ابزار.
•· قطع جریان برق (در صورتی که سقوط در اثر برق گرفتگی باشد).
•· چک کردن علائم حیاتی (در صورت شدید بودن جراحات).
•· شناسایی قسمتهای آسیب دیده بدن.