مقدمه
هدف برنامه دستیاری رشته تخصصی بیماریهای پوست تربیت پزشکان متخصصی است که با توجه به تعریف این رشته توانایی‌های کسب شده خود را در جهت انجام وظیفه بعنوان یک متخصص بیماریهای پوست در جهت حفظ و ارتقای سلامت آحاد جامعه به کار گیرند. برای دستیابی به این امر مهم، دستیار باید در طی دوره چهار ساله دستیاری به تدریج توانایی‌های لازم در حیطه‌های دانش، مهارت و بینش را با حضور و استفاده مداوم از امکانات آموزشی موجود و تحت نظارت مناسب هیأت علمی در زمینه پیشگیری، تشخیص، درمان و پژوهش کسب نمایند، به‌نحوی که در انتهای دوره بتواند بصورت مستقل به حرفه خود اشتغال ورزد.
اهداف کلی در سه رده زیر بررسی خواهد شد:
الف) اهداف شناختی
ب) اهداف مهارتی
پ) اهداف نگرشی مؤثر بر منش حرفه‌ای
اهداف بینابینی در7 قسمت زیر بررسی خواهد شد:
1) اصول اولیه (پایه)
2) بیماریهای پوست و ضمائم
3) روشهای عملی در بیماریهای پوستی
4) تظاهرات پوستی بیماریهای آمیزشی
5) درماتوپاتولوژی
6) فارماکولوژی بالینی
7) چرخش‌های تکمیلی
8) روش تحقیق و آمار حیاتی و تکنولوژی اطلاع‌رسانی
اهداف کلی
این اهداف به قرار زیر است:
الف) اهداف شناختی
لازم است دستیاران در طول دوره دستیاری بیماریهای پوست، دانش لازم در زمینههای زیر کسب نموده و افزایش دهند:
1 پی‌ریزی یک اساس منطقی و علمی جهت کار در رشته تخصصی بیماریهای پوست و کسب مداوم معلومات و دانسته‌های جدید در طول زندگی حرفه‌ای.
2 ساختمان طبیعی، عملکرد و تکامل پوست انسان در کلیه مراحل زندگی، عملکرد متقابل بین پوست و جسم و روان، عواملی که ممکن است در این موارد اختلال ایجاد کند.
3 اتیولوژی، آسیب‌شناسی، شکایات و علائم، تاریخچه و پیش‌آگهی بیماریهای پوستی در کودکان، نوجوانان، بالغین و افراد مسن در هر دو جنس.
4 روشهای تشخیصی (diagnostic procedures)، موارد استفاده و محدودیتهای آنها.
5 management بیماریهای پوستی شامل درمانهای فارماکولوژیک، فیزیکی، تغذیه‌ای و روانشناسی.
6 اصول آموزش بهداشت، پیشگیری از بیماریها، بهبود رنج و ناتوانی بیماران و توانبخشی آنها در مواردیکه قابل انجام باشد.
7 عواملی که عملکرد متقابل بین پوست انسان و محیط فیزیکی و اجتماعی وی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
8 اصول اخلاق (Ethics) مرتبط با مراقبتهای بهداشتی و مسئولیتهای قانونی حرفه پزشکی.
ب) اهداف مهارتی
لازم است دستیاران در طول دوره دستیاری خود، مهارتهای زیر را افزایش دهند:
1 توانایی گرفتن شرح حال دقیق، منسجم و مسأله‌نگر (problem focused).
2 توانایی انجام معاینه فیزیکی دقیق پوست و معاینه عمومی متناسب با آن.
3 توانایی انتخاب مناسبترین و عملی‌ترین اقدام بالینی (clinical skill) در شرایط مختلف.
4 توانایی تفسیر و مرتبط نمودن تاریخچه و معاینه فیزیکی جهت رسیدن به تشخیص و تشخیص‌های افتراقی مناسب.
5 توانایی انتخاب مناسبت‌ترین و مقرون به صرفه‌ترین روش تشخیصی procedures) (diagnostic
6 توانایی برنامه‌ریزی جهت management بیمار با در نظر گرفتن نظرات بیمار و خانواده وی در حد امکان.
7 توانایی ارایه مشاوره در درمان طبی و ارایه اطلاعات مناسب در مورد روش جراحی پیشنهاد شده به بیمار و خانواده وی.
8 توانایی تفسیر منتقدانه و علمی شواهد پزشکی و استفاده از منابع اطلاعاتی.
9 توانایی ارایه نظریات خود بصورت شفاهی و کتبی.
پ) اهداف نگرشی موثر بر منش حرفه‌ای
لازم است دستیاران در طول دوره دستیاری خود، منش حرفه‌ای مناسب با اصول طبابت را در موارد زیر مدنظر فرا گیرند:
1 احترام به مقام انسان و در نظر داشتن تنوع زمینه‌ها و ارزشهای فرهنگی.
2 در نظر گرفتن مباحث اخلاقی مربوط به زندگی و مرگ انسان.
3 تمایل به کاهش آلام بیمار.
4 آگاهی داشتن از لزوم ایجاد ارتباط با بیماران و خانواده آنها و درگیر کردن کامل آنان در برنامه‌ریزی جهت management بیمار.
5 تمایل به دستیابی به مراقبت بهینه از بیمار با در نظر گرفتن لزوم مقرون به صرفه بودن (Cost effectiveness) برنامه درمانی به نحوی که از امکانات موجود حداکثر بهره‌وری صورت گیرد.
6 شناخت مصالح بهداشتی بیمار و جامعه.
7 تمایل به کار موثر گروهی با سایر کارکنان بهداشتی و رفتار صادقانه با آنها و قدردانی و احترام به آراء ایشان.
8 وقوف به مسوولیت جهت حفظ استانداردهای حرفه پزشکی در بالاترین حد ممکن در طول زندگی حرفه‌ای خود.
9 آگاهی به لزوم شناخت مواردی که توانایی حل آنها را ندارد و ارجاع بیمار در صورت لزوم.
10 رعایت اصول اخلاق پزشکی از جمله در موارد زیر:
احترام به شأن، امنیت، مسائل خصوصی و اسرار هر بیمار.
ارایه بهترین مراقبت پوستی به بیمار.
سنجش منافع و خطرات احتمالی روش درمانی پیشنهادی.
اطمینان از مطابقت تحقیق بالینی با اصول مناسب اخلاقی.
در اختیار قرار دادن دانش حرفه‌ای خود به دیگران و عدم استفاده نامناسب از دانسته‌ها و مهارتها.
اهداف بینابینی
1 اصول اولیه (پایه)
دستیار بیماری های پوست باید در پایان دوره چهارساله خود در زمینههای زیر اطلاعات کافی داشته باشد:
I آناتومی نظری و کاربردی پوست و بافت زیر جلدی شامل فاسیای عمقی و ساختمانهای عمقی‌تر از فاسیا که در طی جراحیهای پوست ممکن است صدمه ببیند یا نیاز به برداشت جهت تشخیص یا اهداف درمانی داشته باشند مانند غدد لنفاوی
II میکروآناتومی و بیولوژی پوست (مقدماتی) شامل:
1 اعمال پوست به‌صورت کلی
2 جنین‌شناسی پوست
3 ساختمان و عملکرد اپیدرم تمایز اپیدرمی و کراتینیزاسیون
4 Dermoepidermal junction
5 بیولوژی ملانوسیت
6 ساختمان و عملکرد درم بیولوژی کلاژن، الاستین، غشاء پایه، ماتریکس خارج سلولی، پروتئوگلیکانها و گلیکوزآمینوگلیکانها
7 چربی زیرجلدی (ساختمان و بیولوژی مقدماتی)
8 بیولوژی مخاط دهان
9 آناتومی و فیزیولوژی عروق خونی، لنفاتیک‌ها و اعصاب پوست
10 بیولوژی ماست سل ها، سلولهای لانگرهانس و سلولهای مرکل
11 میکروآناتومی و بیولوژی:
مو
ناخن
غدد سباسه
غدد اکرین
غدد آپوکرین
12 واریاسیونهای پوست در سنین مختلف
13 تغییرات پوستی در حاملگی
14 تفاوتهای پوست در گروه‌های نژادی
15 هیستوپاتولوژی پوست اصول مقدماتی و واکنش‌های پاتولوژیک پوست (مقدماتی)
16 اصول فیزیک، بیولوژی و شیمی نور
17 فتوایمونولوژی (اصول مقدماتی)
18 اثرات تابش ماوراء بنفش به پوست
19 پورفیرین بیوسنتز هم (Heme)
20 ژنتیک (اصول مقدماتی)
21 افزایش حساسیت (hypersensitivity) سلولی و ترمیم DNA
22 کارسینوژنز مکانیزم مقدماتی و اتیولوژی
23 پاتوفیزیولوژی خارش
24 اصول ترمیم زخم‌ها
25 واکنش به عوامل فیزیکی
26 میکروبیولوژی مرتبط با پوست (مقدماتی)
27 بیوشیمی مرتبط با پوست (مقدماتی)
28 ایمونولوژی (اصول مقدماتی)
29 ایمونولوژی در ارتباط با پوست
30 بیولوژی سلولی و مولکولی التهاب شامل:
سیستم HLA و لنفوسیت
ساختمان ایمونوگلوبولین و عملکرد آن
لکوسیت‌های پلی‌مورفونوکلئر
ائوزینوفیل‌ها و بازوفیل‌ها
سیستم کمپلمان
متابولیزم اسیدآراشیدونیک
سیتوکین‌ها
III فیزیک رادیاسیون و رادیوبیولوژی (مقدماتی)
IV فیزیک لیزر (مقدماتی) شامل:
اصول Delivery Systems , Wavelengths , Power Supplies , Laser Media, Laser
Continuous and Q-Switching , Pulsed Versus Scanned
V فارماکولوژی مقدماتی شامل:
1 Pharmaceutical Process
2 Pharmacokinetic Process
3 Pharmacodynamic Process
4 Therapeutic Process
5 آنالیز و پایش دارو درمانی مربوط در بیماریهای پوستی
6 فارماکوژنتیک
7 عوارض جانبی داروها، و تداخلات داروئی (اصول مقدماتی)
8 دارو درمانی در سنین مختلف و حاملگی (اصول مقدماتی)
9 موارد کلی شامل همکاری (کمپلیانس)، دارونما، توسعه دارویی و کارآزمایی بالینی
10 فارماکولوژی و فارماکوکینتیک درمانهای موضعی
VI آمار مقدماتی
2 بیمار یهای پوست و ضمائم
از دستیار بیماری های پوست در پایان دوره چهارساله دستیاری انتظار می‌رود درکی عمیق از ساختمان و اعمال پوست در حالت سلامت و بیماری، درماتولوژی مقایسه‌ای، واکنش‌های آسیب‌شناسی بیماریهای پوستی و روشهای تشخیصی داشته باشد. همچنین ضروری است دانش لازم در زمینه اتیولوژی، پاتوژنز، اپیدمیولوژی، هیستوپاتولوژی، تظاهرات بالینی، روشهای تشخیصی، تشخیص افتراقی، پیش‌آگهی و management بیماریهای زیر بدست آورد:
الف بیماریهای پوستی (پوست، غشای مخاطی و ضمائم)
1 اختلالات در کودکان و نوزادان
اختلالات پوستی در نوزادان
خالها و سایر اختلالات رشد
عفونتهای پوست در اطفال
درماتوزهای التهابی در کودکی
تومورهای پوستی در اطفال
2 ژنتیک