زندگی نامه
در یکی از روزهای سال 1322 ق(1278) ش در دامنه زیبا و پرطراوت کوههای سر به فلک کشیده البرز در روستای پُردمه لاریجان در هفتاد کیلومتری شهر آمل در خانه ساده مرحوم میرزا محمد، کودکی به دنیا آمد که دست تقدیر زعامت و مرجعیت را برایش رقم زده بود.
دوران کودکی را در دامان پاک پدر و مادر باتقوایش پشت سرنهاد و بالیده و پس از فراگیری قرآن و تحصیلات ابتدائی با استعداد سرشار و عشق به تحصیل علوم دینی که او را از خود بیخود کرده بود به فراگیری ادبیات عرب و مقدمات علوم نزد مرحوم آقا سیدتاج و آقای شیخ احمد آملی پرداخت و تا سطوح را در همان شهر فرا گرفت.
تحصیلات
فقید سعید آیت‌ا…آملی سیزده ساله بود (1334 ق) که برای ادامه تحصیل به حوزه پررونق تهران عزیمت کرد و به مدرسه علیمه سپهسالار که زیرنظر مرحوم آیت‌الله مدّرس اداره می‌شد شتافت و مورد توجه و عنایت ویژه آن بزرگوار قرار گرفت و این مدّت دوازده سال به طول انجامید، کیفیت آشنایی و بذل توجه مرحوم شهید مدرس به ایشان را از زبان خودشان بشنویم.
تا سیزده سالگی در آمل بودم و بعد به تهران آمدم جوان غریبی در شهر بودم، نزد مرحوم استاد شیخ حسین نوائی برخی علوم عربی را فراگرفتم و در مدرسه سپهسالار سکونت داشتم. این مدرسه بسیار نامنظم بود پس از مدتی مرحوم مدرس عهده‌دار مدیریت آنجا شد و تمام آقازاده‌هائی را که اهل کار و تدریس نبودند از مدرسه اخراج کرد و امتحانات سختی را برای ورود به مدرسه قرار داد، وقتی به من برخورد فرمود: چه می‌خوانی؟ گفتم اسفار می‌خوانم عجب کرد و پرسید: تو با این سن افار می‌خوانی! گفتم: بلی، وقت امتحان روشن می‌شود او از من امتحان گرفت و من خیلی خوب از عهده برآمدم. از آن به بعد مورد توجه مرحوم مدّرس قرار گرفتم و حجره مناسبی به من داد که به تنهایی از آن استفاده می‌کردم و ماهی پنج تومان برایم مقرری تعینی کرد و به خادم مدرسه هم گفته بود تا در شستن لباسها و تهیه خوراک به من کمک کند.
آنقدر خوشحال شده بودم که شاید آن شب از خوشحالی خوابم نبرد، مجدّانه مشغول تحصیل بودم، درس فلسفه، رسائل، مکاسب و مقداری از درس خارج را در تهران فرا گرفتم: از اساتید معظم له در تهران می‌توان از مرحوم حاج سیّد محّمد تنکابنی مرحوم نظر پاک، مرحوم آقا شیخ محمدعلی لواسانی و میرزاطاهر تنکابنی و آیه‌اله حاج میرزا ابوالحسن شعرانی و آیه اله شاه آبادی را نام برد.
- عزیمت به حوزه علمیه قم
آیت الله میرزاهاشم آملی پس از پشت سرنهادن سطوح عالیه، در سال 1345 ق (1305 ش) برای بهره‌وری از خرمن فیض آیت‌اله العظمی حائری به قم آمد و در درسهای فقه و اصول آیت اله مؤسس، و در کنار آن به درس آیات عظام حجت کوه کمره‌ای و شاه آبادی، و حاج شیخ محمدعلی حایری قمی حاضر شد و در مدت شش سال از محضر آنان بهره‌ها برد و مبانی علمی خویش را استوار ساخت او در این مدت، فقه، اصول، رجال، حدیث فلسفه و عرفان را نیک آموخت و این درسها را با حضرات آیات سیدمحمد محّقق داماد و سیّد یحیی یزدی و حاج میرزا حسن یزدی به مباحثه نشست.
عزیمت به حوزه علمیه نجف
مرجع فقیه در سال 1351 ق، پس از اخذ اجتهاد از دو استاد بزرگوارش آیت اله حایری و آیت اله حجت برای بهره‌وری از محفل پررونق درسی بزرگان حوزه نجف رهسپار آن دیار شد و پس از زیارت مرقد مطهر بابِ علم نبی امیرالمؤمنین علی (ع) و طلب توفیق از آن حضرت در مدرسه بزرگ آخوند، سکنا گزید و در درس فقه و اصول آیه اله سیدابوالحسن اصفهانی حاضر شد و ابواب طهارت و حج و بیع را از ایشان فرا گرفت و همزمان در درسهای آیات عظام نائینی و آقا ضیاء عراقنی نیز شرکت جست و علاوه بر درس اصول، ابواب فقهی صلات و اجاره و غصب و بیع و قضا را از آقا ضیاء عراقی و معاملات را از میرزای نائینی فرا گرفت.
ایشان پس از مدتی مورد توجه بسیار مرحوم آیت الله آقا ضیاء عراقی قرار گرفت تا بدانجا که از نزدیکان و اصحاب استنقای ایشان گردید و در تدوین حاشیه دوم محقق عراقی بر عروه الوثقی نقش به سزایی داشت.
معظم له خود می‌فرمود: ارتباط مرحوم آقا ضیاء عراقی با من بیش از ارتباط استاد با شاگردش بود، بسیاری از اوقات پس از درس همراه ایشان بودم و اشکالات خود را تصحیح می‌کردم حتی برخی از شبها در منزل آقا ضیاء می‌خوابیدم ایشان نیمه شبی مرا بیدار کردند و فرمودند: فکری به ذهنم رسیده است آن را بنویسید.
و نیز می‌فرمود: علاقه مرحوم آقا ضیاء به ما به حدی بود که تا زمانی که ما در درس ایشان حاضر نمی‌شدیم درس را شروع نمی‌کردند حتی ما شاگرد خانگی آقا ضیاء بودیم ما در درس ایشان را سرِ حرف می‌آوردیم تا بفهمیم مطلب استاد چیست.
استادان
مرحوم آیت الله العظمی میرزاهاشم آملی در طول 31 سال تلاش پیگیر و خستگی ناپذیر خویش (1330-1361 ق) توانست علوم رایج حوزه‌های علمیه را مانند ادبیات، فقه، اصول، فلسفه، هیئت، رجال، درایه، اخلاق، عرفان، منطق و حکمت نظری را از محضر اساتید نام‌آور قم و تهران و نجف کسب نماید و قله‌های علم و ایمان را فتح کند. برخی از آن مردان بزرگ عبارتند از آیات عظام و حجج اسلام:
1- حاج شیخ عبدالکریم حایری یزدی (1276-1355 ق) صاحب دررالاصول و کتاب الصلواه.
2- حاج میرزا حسین نائینی (1273-1355 ق) صاحب قاعده لاضرر و تنبیه الامّه.
3- آقا ضیاءالدینی عراقی (1278-1361 ق) صاحب شرح تبصره المتعلمین و کتاب القضاء.
4- سیدابوالحسن اصفهانی (1284-1365 ق) صاحب وسیله النجاه و ذخیره العباد.
5- میرزامحمد علی شاه آباد (1292-1363 ق) صاحب رشحات البحار و شذرات المعارف.
6- سیدمحمد حجت کوهکمری (1310-1370 ق) صاحب مستدرک المستدرک و جامع الاحادیث و الاصول.
7- میرزاابوالحسن شعرانی (1320-1393 ق) صاحب ترجمه شرح تجرید و نشر طوبی.
8- حاج سیدمحمد تنکابنی (1277-1359 ق) صاحب ایضاح الفرائد.
9- حاج شیخ محمدعلی هایری قمی (1299-1358 ق) صاحب حاشیه بر کفایه و ردّ وهابیّت.
10- میرزا مهدی آشتیانی (1306-1372 ق) صاحب «رساله در وحدت وجود و قاعده الواحد».
11- میزا یداله نظر پاک کجوری تهرانی (1296-1363 ق).
12- میرزا طاهر تنکابنی (1280-1360 ق) نویسنده حاشیه بر قانون.
تدریس
آیت اله العظمی آملی در پی سالها تحصیل و فراگیری دانش به چنان مقامی دست یافته که نامش زبانزد علماء و فضلای حوزه نجف گردیده بود و مجلس درس و آکنده از مشتاقان علم گشته و لذا سالیان دراز به تدریس سطوح عالیه و خارج فقه و اصول اشتغال ورزید معظم له در طول تحصیل در حوزه درس مرحوم نائینی و آقا ضیاء عراقی به تدریس سطح و پس از وفات محقق عراقی به تدریس خارج فقه (کتابهای بیع و صلات) و خارج اصول (چهار دوره) روی آورد و شاگردان بسیاری را پرورش داد و این تا سال 1380 ق که در قم مستقر گردید، ادامه یافت.
مهاجرت به حوزه علمیه قم
مرجع فقیه پس از سی سال اقامت در جوار مرقد امیرالمؤمنین علی(ع) در سال 1380 ق به عزم دیدار اقوام وصله ارحام و سکونت در حوزه علمیه قم که آوازه آن تحت زعامت آیت اله العظمی بروجردی در جهان طنین افکن شده بود. رخت سفر بربست و راهی ایران شد، فضلای حوزه علمیه با ورد ایشان به قم، مقدمش را گرامی داشتند و از اینکه یکی از برترین شاگردان محقق عراقی و صاحب تقریرات درس وی را در میان خویش می‌دیدند شادمان شده و گرد شمع وجودش حلقه زدند.
معظم له با استقرار در قم، به تدریس خارج فقه و اصول روی آورد و بیش از سی سال ابواب گوناگون فقه چون، طهارت، صلات، بیع، خیارات و شش دوره کامل اصول را تدریس نموده و تشنگان دانش و معارف اهل بیت(ع) را از سرچشمه زلال علوم خویش سیراب ساخت، ایشان در آغاز، در مدرسه خان و پس از تبیعد حضرت امام خمینی در آبان 1343 در شبستان مسجد اعظم و در جوار مرقد مرحوم آیت اله العظمی بروجرد به تدریس خارج طهارت و معاملات (بیع و خیارات) و صلات پرداخت و عصرها نیز به آموزش خارج اصول دست یازید.