چهل سال پیش در منشور جهانی حقوق بشر تاکید شد که هر فرد دارای حق برخورداری از آموزش و پرورش است با وجود این پس از گذشت حدود 40 سال یونسکو چندی پیش اعلام کرد که جهان در حال دور شدن از آرمان های آموزشی است به طوری که از سال 1990 به بعد حدود 130 میلیون کودک بازمانده از تحصیل وجود داشته که 60 درصد آنان دختر هستند.
صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) پیش از این اعلام کرده بود که دو سوم بی سوادان جهان را زنان بالای 15 سال تشکیل می دهند.
در ایران نیز دختران مناطق محروم از فرصت های آموزشی کمتری نسبت به پسران برخوردارند و آمار و ارقام نشان می دهد که با وجود دگرگونی های فراوان در مسائل آموزشی، مسئله تفاوت آماری ترک تحصیل میان زنان و مردان در شهرها و روستاها ، اختلاف قابل توجهی دارد، این درحالی است که 38 درصد از جمعیت کشور در روستاها زندگی می کنند و نصف جمعیت روستایی را زنان تشکیل می دهند.
کارشناسان مسائل آموزشی معتقدند نبود برنامه ای هماهنگ و متناسب با فضای روستایی، مشکلاتی نظیر ترک تحصیل دختران به دلایل وضعیت اقتصادی نامناسب، پایین بودن سطح سواد خانواده و نبود امکانات آموزشی را برجسته کرده است.
پیگیری های خبرنگار سینا برای بدست آوردن آمار بی سوادان زن روستایی در کشور بی نتیجه ماند و تعلل مسوولان ذی ربط برای ارائه آمار دقیق سبب شد که تنها به آمارهای ارائه شده توسط کارشناسان اکتفا شود.
یک کارشناس مسائل اجتماعی می گوید:آمار و ارقام در کل کشور نشان می دهد که همزمان با افزایش تحصیلات، میزان ترک تحصیل هم از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است.
"سعید مدنی" می افزاید: وضعیت ترک تحصیل در دوران دبستان نسبت به راهنمایی پائین تر است. این مسئله تا حدی نشات گرفته از این نگاه است که در زندگی آینده دختران به خصوص در خانواده های سنتی ، میزان تحصیل چندان اثر گذار نیست و آثار تحصیل در بازار کار مشهود است زیرا بازار کار در ایران جنسیتی است.
وی اظهار می دارد: فرصت شغلی برای مردان بسیار بیشتر از زنان است و این نابرابری با تحصیلات پائین تشدید می شود به عبارتی دیگر ، در سال 82 ، میزان فعالیت اقتصادی زنان ده ساله و بیشتر ، 8/11 درصد بوده است در حالیکه همین رقم در مردان ده ساله و بیشتر 63 درصد می باشد . در واقع تداوم قدرت مرد محوری در جامعه ایرانی به نوعی فضای اجتماعی را برای اشتغال مردان بهتر و بیشتر از زنان مهیا کرده است ."
وی در ادامه افزود : " از سوی دیگر این روزها بسیار در باره فراهم شدن شرایط اشتغال برای زنان صحبت به میان می آید جالب است اشاره شود که همین اتفاق برای مردان هم رخ داده است یعنی در کل تغییر چندانی درباره وضعیت شغلی زنان رخ نداده بطوریکه در سال 81 میزان فعالیت های اقتصادی مردان چهار برابر زنان دارای تحصیلات متوسطه و 13 برابر زنان تحصیلات ابتدایی شده است که این خود یکی از آثار ترک تحصیل می باشد که در بالا به آن اشاره شد. "
این کارشناس ، اظهار داشت : " به نظر می آید بهترین بازار کار در ایران برای زنان مشاغل علمی - تخصصی باشد . در سال 75 ، از 990 هزار زن شاغل 53 درصدشان مشاغل علمی - تخصصی داشتند و مابقی در مشاغل بازرگانی و عموما" خدماتی کار می کردند . این امر نشان دهنده این مسئله است که امنیت شغلی زنان در زمینه های علمی - تخصصی مهیا تر از زمینه های دیگر است . حتی در بخش صنعت از بین 650 هزار کارگر فقط 61 هزار نفر آنان زن هستند . بنابراین در مجموع گرچه ترک تحصیل در دوران متوسطه هم برای مردان و هم برای زنان دسترسی به شغل در آینده را با مشکل مواجه خواهد کرد اما زمانیکه یک زن ترک تحصیل می کند به طور حتم برای دسترسی به شغل با مشکلات بیشتری روبرو خواهد شد ."
مدنی در ادامه تصریح کرد : لازم به یاد آوری است در بخش صنعت حدود 70 تا 80 درصد از زنانی که مشغول هستند بیشتر در قسمت صنایع دستی فعال می باشند .یعنی عمدتا" در مکان هایی نظیر کارگاههای قالی بافی به کار گمارده می شوند و دسترسی آنان به صنعت مدرن بسیار دشوار و سخت است زیرا در اینگونه کارها نیازی به تحصیلات بالا وجود ندارد و ضمن اینکه کارفرمایان از زنان و دختران در این زمینه که هم دستمزدشان پایین تر از مردان است و هم دقت بیشتری در کار دارند ، استفادههای کلان می برند ."
یک مددکار اجتماعی در این باره معتقد است که بیگانگی با تحصیل در دختران روستایی موجب می شودتا آنان توانایی خود برای کنترل و اداره خانواده شان را در آینده از دست بدهند و این امر سبب ایجاد اخلال در زندگی زناشویی خواهد شد .
"امیرضیاری"گفت:دوری از درس و تحصیل باعث می شود که زنان روستایی پس از ازدواج نتوانند فرزندان خود را با شرایط امروزی تربیت کنند.
وی اضافه کرد:اکثر ناهنجاری های زناشویی که پرونده آنان در مرکز پژوهشها ی قضایی دیده می شود ناشی از فقدان دانش در برقراری ارتباط اصولی با همسر و خانواده است بطوریکه آمار نشان می دهد بیشترین میزان همسر کشی ، خیانت و طلاق های زود هنگام در بین زنان کم یا بی سواد است .
این مددکار اظهار داشت:ازسوی دیگر باید اشاره کرد که بیشترین میزان گرایش به خرافات در زنان تحصیل نکرده روستایی دیده می شود که این امر پیامدهای ناراحت کننده ای را برای خانواده آن و در سطح کلی تر برای جامعه به همراه دارد .
دکتر اصغر مهاجری ، جامعه شناس در این ارتباط ، می گوید : " با توجه به اعلام پارامترهای سازمان مللل مبنی بر دلایل باسوادی در دهه 2010 میلادی که در آن به استفاده از رایانه در زندگی روزمره و تسلط به یکی از زبانهای خارجی به غیر از زبان مادری اشاره شده است در آینده با مشکلی جدی مواجه خواهیم شد . "
وی اضافه کرد : " با توجه به این تغییر شاخص تحصیلات مبنی بر بیسوادی در آینده ، این مسئله با کارکرد های منفی زیادی روبرو خواهد بود که اولین نتیجه آن وجود افراد تحصیل نکرده در رقم بالاتری نسبت به امروز است و در بعد بعدی نبود آشنایی با حقوق شهروندی و عدم بهره مندی از آن از سوی کسانیکه چه واجب التعلیم هستند و چه واجب التعلیم نیستند اما از دانش کافی برخوردار نمی باشند ، است .
این جامعه شناس در ادامه تصریح کرد : تحصیل نکرده هایی که در اثر عوامل اقتصادی - اجتماعی و فرهنگی از ادامه رشد علمی بازمانده اند ، شهروندانی هستند که هماهنگ با دیگر ان رفتار نمی کننددر نتیجه آن باید این نکته را فراموش نکرد که ضرر این مسئله فقط متوجه یک فرد به تنهایی نیست بلکه جامعه ای با مشکل مواجه می شود زیرا تمام اعضای یک جامعه چه باسواد و چه بی سواددر یک مکان مشترک زندگی می کنند ."
به گفته مهاجری از سوی دیگر ترک تحصیل این افراد موجب افزایش شکاف طبقاتی می شود به عبارتی دیگر ، این مشکل با خود فقر فرهنگی می آورد و در صورت ترک تحصیل دختران روستایی وجود نابرابر های جنسیتی هم دور از انتظار نیست که این خود به تنهایی در آینده سبب ایجاد بحران ها و چالش ها یی در خانوادها خواهد شد .
این جامعه شناس با تاکید بر اینکه چنین محرومیت هایی تاثیرات منفی فراوانی بر تربیت فرزندان به جا خواهد گذاشت ، گفت : "مادران کم سواد یا بی سواد به طور معمول فرزندان ناتوان تری را نسبت به مادران باسواد تربیت خواهند کرد که این ناهماهنگی بین والدین و جامعه فرزندان را با مشکل روبرو می کند زیرا برای داشتن نسلی آموزش دیده و مناسب باید آموزش دهندگان شایسته ای داشت که این آموزش دهندگان اولیه کسی جز مادران و پدران نمی باشند ."