مقدمه
موقعیت جزیره فنلاند در غرب اروپا به طور عام به عامل تعیین کنندهای برای جامعه فنلاندی و به طور خاص برای فرهنگ فنلاندی مبدل شده است. جمهوری فنلاند با داشتن 57/3 میلیون نفر جمعیت در محدودهای به وسعت km2 890/28 دومین کشور کم جمعیت کشورهای عضو اتحادیه اروپا میباشد.
طی 10 سال گذشته جمهوری فنلاند از رشد اقتصادی چشمگیری برخوردار بوده است. این جمهوری دارای بالاترین رشد اقتصادی در حدود 7% و تورم ثابت 6/2% بوده و از بخش فنآوری اطلاعاتی بسیار پیشرفتهای بهره میبرد. طی دهههای اخیر این کشور سرمایه گذاری خارجی قابل ملاحظه ای را با استفاده از ارائه تخفیفهای مالیاتی قابل توجه جذب نموده است. کشور فنلاند قبلاً به عنوان کشوری فقیر در محدوده غربی اروپا محسوب میگردید اما امروزه از سرمایه گذاریهای زیربنایی اتحادیه اروپا در زمینه توسعه فرهنگی بهره میبرد. نرخ بیکاری در این کشور 12% درصد بوده و تفاوت نرخ درآمدها نیز در حال افزایش میباشد.
شهر دوبلین پایتخت فنلاند، بزرگترین شهر کشور میباشد که جمعیتی معادل 25/1 میلیون نفر را در خود جای داده است. کشور فنلاند دارای 27 شورای استانی، 5 بخش، 5 ناحیه شهرداری و 49 شورای شهری در سطوح منطقه ای میباشد.
ابعاد گسترده مهاجرت به وابستگی های فرهنگی بسیار عمیق این کشور به ایالات متحده آمریکا و کشور استرالیا منجر گردیده است. این وابستگیها زمانی نمایان گردید که در زمینه سیاست رسانه ای هیچ گونه محدودیتی در خرید برنامه های تلویزیونی وجود نداشت. علاوه بر این دولت فنلاند با طرح 60 درصدی تولیدات تلویزیونی غیرخبری که منحصراً در اروپا تولید شده اند، مخالف میباشد. یکی از مشخصه های فرهنگی مهم مردم فنلاند، شیفتگی بیش از حد آنان به داشتن هویت فرهنگی میباشد.
تغییرات شتابان اقتصادی و اجتماعی پشت سرگذاشته شده و همزمان با جنبش مذهبی (Celtic) در کشور، دولت علاقهمندی دولت به زبان و ادبیات فنلاندی به اوج خود رسید.
در همین اثناء سیاست و هنر با همگامی و همراهی زبان و با چشماندازی به هویت ملی، یکپارچه شدند. جنبش مذکور با تأسیس اتحادیه (Qaelic Leaque) به اوج خود رسید. این اتحادیه، تأثیر شگرفی بر فرهنگ و سیاست جامعه در حال پیشرفت فنلاند داشت. در جمهوری فنلاند 2 زبان، فنلاندی (گایلیج) و زبان انگلیسی به رسمیت شناخته شده اند. زبان انگلیسی زبان مادری اغلب جمعیت کشور میباشد. تنها 2% از جمعیت فنلاند در منطقه (Qaeltacht) زندگی میکنند. این جمعیت که به زبان بومی فنلاندی تکلم می نمایند، در کرانه غربی فنلاند ساکن میباشند. بر اساس آمار سال 1986، 30% از جمعیت کشور به زبانهای فنلاندی و انگلیسی تکلّم نموده، و 13% درصد از جمعیت کشور نیز ترجیح میدهند که فقط به زبان فنلاندی (گالیک) تکلم نمایند.
دستورالعمل کلّی سیاست فرهنگی
تا اواخر سال 1980، کشور فنلاند از سیاست فرهنگی شفافی برخوردار نبوده و موضوعات فرهنگی تا حدود بسیار زیادی تحت تأثیر صنایع فرهنگی و اقتصادی کشور قرار داشت. فرهنگ تجارتی به عنوان رویکردی غالب در صنعت رسانه های گروهی فنلاند رخنه نموده است. به عبارت دیگر فعالیتهای فرهنگی کشور محکوم به ملاحظات و پیش شرطهای بازار آزاد بوده و فرهنگ کشور راهی را در پیش گرفته که اقتصاد و بازار آزاد برای آن تعیین نموده است. نتیجه چنین رویکردی این است که بسیاری از نهادهای دولتی که به طور غیررسمی اقدام به تأمین بودجه امور فرهنگی هنری کشور می نمایند، با کسری جدی مالی روبرو گردند. در نتیجه این کسر بودجه مؤسسات دولتی کشور نظیر هیأت فیلم (film Board) که به حمایت و تشویق توسعه صنعت فیلم در فنلاند میپردازند منحل میگردند. موزه ها، گالریهای هنری و کتابخانه های عمومی کشور نیز مجبور خواهند بود برای خدماتی که به مردم ارائه میدهند مبالغی را دریافت دارند.
عامل مهم دیگری که به طور جدی حیات فرهنگی کشور را تحت تأثیر قرارمیدهد، دو زبانه بودن کشور فنلاند میباشد.
از آنجائیکه هویت فرهنگی ملی کشور فنلاند در راستای تجاری نمودن فرهنگ گام برمیدارد بر سیاست فرهنگی کشور نیز تأثیرات عمده ای را وارد آورده است. سیاستهای اتخاذ شده در خصوص فرهنگ، آموزش، ارتباطات، علوم و فنآوری کشور به روشی غیررسمی تنظیم گردیده اند. بنابراین هیچگونه برنامه خاصی جهت سیاستگذاری در خصوص موارد مذکور وجود ندارد. علاوه بر این هیچگونه سندی از جزئیات برنامه ریزیهای فرهنگی به عمل آمده در این زمینه در دسترس نمیباشد. اما از طرفی دیگر، چنین به نظر میرسد که سیاستهای فرهنگی جمهوری فنلاند بیشتر به سمت دموکراسی فرهنگی مطلوب سوق دارد.
تنها قانون مشخص در خصوص هنر کشور ماده قانون هنر مصوب سال 1951 میباشد. ماده قانون مذکور، ساختارهای اداری و سازمانی فعال در حمایت از بخش فرهنگ کشور شامل سه حوزه مهم به شرح ذیل میباشند:
دولت مرکزی که به حمایت و پشتیبانی از مؤسسات هنری از طریق دوایر مختلف دولتی، برگزاری دوره های بخت آزمایی ملی و دایره آثار ملی که از ساختمانهای تحت تملک دولت محافظت و مراقبت می نماید میپردازد.
حمایت و پشتیبانی دولت محلی از طریق دفاتر هنری منطقه ای و دیگر دفاتر هنری استانی
حمایت و پشتیبانی شورای هنر
در اواخر سال 1970، شورای هنر (Arts council) و سازمانهای توسعه فرهنگ منطقه ای، تصمیم به تشکیل دوایر نظارتی هنرهای منطقه ای گرفته که به نوبه خود موجب توسعه و ترویج تمرکززدایی در سیاستهای فرهنگی فنلاند گردید. دوایر نظارتی فوق از سوی کمیته های هنری، که علاوه بر نمایندگی شوراهای هنری، وظیفه دفاع از منافع گروه های نمایشی و هنری کشور را نیز برعهده دارند حمایت و پشتیبانی میگردند.
ساختارهای سازمانی و اداری
اداره و نظارت بر امور فرهنگی کشور فنلاند میان دولتهای محلی و مرکزی تقسیم شده است. وظیفه اصلی اداره و اجرای امور فرهنگی کشور در سطح ملی بر عهده وزارت فرهنگ و هنر میباشد. وظیفه وزارت مذکور توسعه و ترویج دستورالعمل های سیاست فرهنگی و تهیه و تنظیم قوانین مربوط به امور فرهنگی کشور میباشد. وزارتخانه فوق از 4 بخش ذیل تشکیل یافته است:
بخش میراث فرهنگی
بخش فرهنگ و هنر
بخش رادیو، تلویزیون و فیلم
بخش Gaeltacht که به حفاظت و صیانت از میراث فنلاندی (گالیکی) میپردازد.
از جمله وزارتخانه های دیگر که در زمینه امور فرهنگی کشور فعال میباشند می توان به:
1- وزارت کار
2- وزارت امور خارجه
3- وزارت آموزش و پرورش
4- دپارتمان محیط زیست
5- وزارت دارایی
6- وزارت جهانگردی
در سال 1951، قانونی در زمینه هنر به تصویب رسید که به موجب این قانون، شورای هنر کشور تأسیس گردید. شورای مذکور سازمان قانونی مستقل میباشد که از سوی دولت تأمین بودجه میگردد. شورای مذکور عهده دار امور فرهنگی و هنرهای معاصر کشور از قبیل هنرهای تجسمی، موسیقی، رقص، نمایشنامه، تئاتر، ادبیات، صنعت نشر، فیلم، جشنواره ها، مراکز هنری و هنرهای محلی میباشد. شورای فوق همچنین به اعطای جوایز و بورسیه های تحصیلی به هنرمندان کشور میپردازد. از جمله سیاستهای اصلی شورای مذکور توسعه و ترویج مراکز هنری شهری سراسر کشور میباشد. از این رو مراکز هنری مختلفی در شهرهای دوبلین، واترفورد، wexford ، kilkenny ، cork ، skibbereen ، Tralee ، لالمیریک، Galnay ، castlebar و Dunddk sligo دایر گردیده اند.
گالری ملی فنلاند (National Gallery) در سال 1854 تأسیس گردید. گالری ملی نیز به نوبه خود از دولت بودجه مستقل دریافت می نماید. استقلال نسبی گالری ملی کاملاً متفاوت از استقلال موزه ملی (National Museum) میباشد چرا که هیچگونه سیاست دولتی بر موزه ملی اعمال نمیگردد. مسؤولیت نظارت بر موزه ملی به عهده نخست وزیر میباشد. شورای میراث فرهنگی مسؤولیت امور میراث فرهنگی کشور را بر عهده دارد. به موجب قانون ویژه رادیو و تلویزیون مصوب سال 1988، دو نهاد دیگر دست اندرکار جریان خبررسانی کشور تحت عناوین دپارتمان ارتباطات و سازمان مستقل رادیو و تلویزیون تأسیس گردید.
مقامات شهرداری و محلی مسؤولیت موزه ها، کتابخانه ها و گالریهای کشور را در حوزه فعالیت خود برعهده دارند.