تاریخچه پرورش ماهیان سردابی و گرمابی
پرورش ماهی به صورت مصنوعی در کشور چین آغاز شد وسابقه پرورش در این کشور به بیش از 3هزار سال قبل در منطقه (ین دیناستی) مربوط می شود (1137 تا 1400 سال قبل از میلاد) و حدود 460سال قبل از میلاد در منطقه (وارینگ کینگ دام) پرورش ماهی تا حد خوبی توسعه یافته بود. فان لی اولین فردی بود که اصول پرورش ماهیان آب شیرین را تدوین کرد.
با وجود سابقه طولانی پرورش ماهی در استخر, سابقه تکثیر مصنوعی ماهیان کوتاه است. اولین گام در لقاح مصنوعی به وسیله دانشمند آلمانی لدویک یا وبی (1711-1784) برداشته شد.
او از ماهی ماده ونر قزل آلای آماده بصورت جداگانه تخم واسپرم به دست آورد وآنها را با هم مخلوط کرد که این اولین لقاح مصنوعی تخم ماهی بود. در مورد ماهیان پرورشی گرمابی در سال 1930 مولدین آماده از محل های تخم ریزی طبیعی صید ولقاح مصنوعی داده شدند. ولی القاء تخم ریزی به مولدین با روش تزریق, در سال 1934 به وسیله زیست شناسان برزیلی آغاز شد وبعد در آسیا واروپا وآمریکای شمالی توسعه یافت. در سال 1958 مولدین کپور نقره ای وسرگنده پرورش یافته در استخرهای خاکی با تزریق عصاره غده هیپوفیز ماهی کپور معولی به صورت مصنوعی تکثیر شدند ودر حال حاضر مولدین ماهیان مختلف با استفاده از هورمون های مصنوعی وغده هیپوفیزماهیان در سطح وسیع مورد تکثیر مصنوعی قرار می گیرند.
با توجه به قدمت پرورش ماهی در دنیا , این فعالیت در ایران با تکثیر تاسماهیان در سال 1301 وپرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان از سال 1338 آغاز شده است. رشد اقتصادی و صنعتی وهمچنین لزوم تغذیه جمعیت رو به افزایش وکیفیت برتر پروتئین آبزیان در مقایسه با سایر گوشت ها , موجب افزایش توجه به آبزیان وصید در دریاها ومنابع آبی شد ودر نتیجه کاهش ذخایر آبها را به دنبال داشت. بنابراین برای دستیابی به برابری تولید باتقاضا وبهره برداری مناسب از ذخایر چاره ای جز روی آوردن به پرورش آبزیان در محیط های قابل کنترل وهمچنین تکثیر انواع ماهیان به منظور رهاسازی وبازسازی ذخایر نبود. بدین منظور شرکت سهامی شیلات ایران اقدام به احداث اولین ایستگاه بررسی تکثیر و پرورش کپور ماهیان پل آستانه در سال 1347-1348 کرد. پس از آن نیز مجتمع تکثیر و پرورش تاسماهیان سد سنگررشت در سال 1350 به بهره برداری رسید. سپس با توجه به استعداد مناطق مختلف گسترش یافت به طوری که در حال حاضر علاوه بر مراکز زیاد متعلق به شرکت سهامی شیلات ایران هزاران مزرعه پرورش ماهی در سطح کشور فعال است
:: ماهیان پرورشی از نظر دمای مورد نیاز جهت پرورش در ایران به دو گروه عمده گرمابی و سردابی تقسیم می شود.
این گروه از ماهیان بطور عمده از چهارگونه تشکیل شده که هر گونه دارای رژیم غذایی خاص می باشد. این گروه از ماهیان بیشترین استعداد رشد را در دمای 22 تا 30 درجه سانتی گراد دارند و بصورت توام و معمولا استخرهای خاکی با وسعت بیش از نیم تا یک هکتار پرورش می یابند . زمان مناسب برای پرورش این نوع ماهیان نیمه اول سال می باشد.
:: مشخصات ظاهری :
بدن فشرده ، پشت کمانی شکل ، باله پشتی بلند ، فلس ها درشت در قسمت پشت خاکستری تیره یا قهوه ای متمایل به زرد ، جوانب زرد طلایی می باشد . بخش پایینی باله دمی قرمز رنگ می باشد .
:: عادات غذایی :
همه چیز خوار است و عمدتاً از لارو حشرات ، تغذیه می کند . غذای دستی این ماهی بیشتر شامل سبوس ، غلات و انواع کنجاله ها می باشد . به طور کلی این ماهی کفزی خوار است .
:: پرورش :
میزان کشت آن در استخرهای پرورش ماهی 20-15 درصد کل ماهیان است . و طی یک دوره 6 ماهه می تواند به وزن 5/1 تا 2 کیلوگرم برسد .
:: مشخصات ظاهری :
شکل بدن تقریباً دوکی شکل ، فلس ها درشت ، رنگ بدن پشت خاکستری ، شکم خاکستری روشن می باشد .
:: عادات غذایی :
در مراحل لاروی از پلانکتونهای جانوری و به مرور با افزایش وزن از گیاهان آبزی نرم و سپس از همه نوع گیاه آبزی ، جلبک های ریسه ای و گیاهان عالی تغذیه می کند .
:: پرورش :
میزان کشت آن در استخرهای پرورشی 5-10 درصد از جمعیت کل ماهیان می باشد .
:: مشخصات ظاهری :
فلس ها کوچک ، بدن فشرده ، رنگ بدن سفید نقره ای می باشد .
:: عادات غذایی :
بطور کلی از پلانکتون های گیاهی تغذیه می کند و جزء فیلتر کنندگان می باشد .