اسباب بازی در زندگی نقش مهم و موثری دارد اسباب بازی برای کودکان نوعی غذای روانی است کودکان به هنگام بازی مخصوصاً با اسباب بازیهایی که جنبه ی فکری و آموزش دارند می توانند به فعالیت های ذهنی ، حرکتی و روانی بپردازند.
ویژگی های اسباب بازی
اسباب بازی باید ویژگی های خاصی داشته باشد که شامل :
1 اسباب بازی باید همواره مناسب سن ، علاقه و درخور توانایی های ذهنی و رشدی کودک باشد.
2 اسباب بازی باید وسیله رشد کودک باشد او را به حرکت ، تفکر و اراده و به مبارزه و تلاش فرا خواند .
3 اسباب بازی باید به پرورش حواس کودک به ویژه ایجاد هماهنگی بین حرکات چشم و حرکات ظریف است کمک کند.
4 اسباب بازی که در اختیار کودک قرار می گیرد باید مطمئن و بی خطر باشد .
انواع اسباب بازی
اسباب بازی ها بر اساس دامنه تاثیر آن به 2 دسته ی : 1 سازمان یافته 2 سازمان نیافته
اسباب بازی های سازمان یافته شکل مشخصی و از پیش تعیین شده دارند و دامنه ی تاثیر آن ها محدود می باشد که خود به 6 دسته :
الف ) ویژه خرد سالان که شامل 1 وسایل متحرک مثل : قطعات رنگی و سبک و متصل به هم که با جریان مختصر هوا به حرکت در می آیند 2 کرادل : روی گهواره ی کودک آویزان می شود
آویز : در معرض دید کودک است تا آنها را ببیند و بگیرد 4 جغجغه : که باعث پرورش حس شنوایی با آموزش اصوات متفاوت و تحریک حس بینایی می شود.
ب ) برای جلب توجه کودک : برای کودکانی که علاقه بازی کردن با اسباب بازی از خود نشان نمی دهند که وسایل این گروه با کمترین عمل نتیجه ی زیادی عاید می سازد و به خوبی می توانند حواس ذهنی کودک را تحریک سازند.
ج ) اسباب بازی محرک: این نوع اسباب بازی ها برای تمرین و تقویت عضلات ، مصرف انرژی ، ایجاد تعادل و .. مفیدند .
د ) اسباب بازی هایی برای تقویت مهارت های دستی و هماهنگی چشم و دست : باعث تقویت حرکات ظریف دست می شوند مانند : نخ و مهره ، تخته های سوراخ دار ، پیچ کردنی ، سوار کردنی و. جفت کردنی
ه ) اسباب بازی های تشخیصی : به کمک این اسباب بازی کودک اشکال هندسی را می شناسد ، با مفاهیم اندازه وحجم آشنا می شود مثل : پازل های جاگذاردنی
و ) اسباب بازی های گویشی و زبانی مانند : دومینو ، لوتوی ارتباط ، پازل ، کارتهای قصه گو و کتابهای تصویری
اسباب بازی های سازمان نیافته
اسباب بازی هایی هستند که شکل از پیش تعیین شده ای ندارند و کودکان می توانند از خلاقیت و ابتکار خود استفاده کنند و فعالیتهای نویی را انجام دهند .
وسایل این گروه به 3 دسته عمده 1 اسباب بازی های ساختنی 2 وسایل برای بازیهای خلاقه 3 وسایل برای بازیهای تصوری
1 اسباب بازی های ساختنی : مکعب های چوبی یا پلاستیکی و لگو دو نوع مهم این اسباب بازی ها هستند و
2 وسایل لازم برای بازیهای خلاقه : بازیهای خلاقه وسیله غیر کلامی برای بیان احساسات و علاقه کودکان است مثل مداد رنگی و آبرنگ
3 وسایل لازم برای بازی تصوری : بازی تصوری باعث فعالیتهای حرکتی کودک می شود و حس کنجکاوی و اکتشاف او را تحریک می کند مثل عروسک ، خمیر مجسمه ، شن و آب ( صفحات 100 88 روانشناسی بازی ، محمد علی احمد وند ) .
نقش بازی در رشد شخصیت
بدیهی به نظر می رسد که هر کودکی « چارچوب مرجع خصوصی » مفاهیم و افکار ویژه . مصطلح خود را می سازند که کم و بیش با دنیای مورد توافق همگان هماهنگ بوده اما اغلب پیچیده تعریف شده و همیشه توام با واکنش های هیجانی و پاسخ های عاطفی شدید و مداوم می باشد که به عنوان رابطه ویژه وی به ان محیط تلقی می گردد بنابراین با این دید به کودک نگاه می کنیم که او می آموزد در این دنیای توافق شده آشکارا زندگی کند در حالی که به طور فزاینده ای از ارزش ها ، مفاهیم ، احساسات و واکنش های هیجانی دنیای خصوصی خود در مقابل دیگران محافظت می کند . لذا کودک از هر چیزی درس گرفته و هر راهی که موجبات ارتباط او با پاسخ هیجانی و عاطفی که در دوران اولیه یادگیری تجربه کرده است را فراهم می آورد ، می آموزد . شیوه عکس العمل او نسبت به بزرگسالان و دیگران در ابتدا به عنوان یک ارگانیسم فعال هنگامی که الگوهای خود را تغییر می دهد و یا ترک می کند ممکن است به صورت یک حالت یا واکنش استقرار یافته ای در او درآید او دنیا را نه تنها از دید افکار و رفتاری که از او انتظار بیان آن می رود مشاهده و ادراک می کند بلکه از طریق هیجانی و مفاهیم عاطفی که او آنها را همانگونه که به او ارائه می شود درک می کند نیز ملاحظه می نماید .
بنابراین باید تاکید کنیم که کودک در روند رشد شخصیت از طریق تغییر مداوم آگاهی خود از جهان طراحی مداوم ادراک خود از مردم و موقعیت ها و شرایط بر اساس مفاهیم در حال تغییر آنها و اهم مطالب مهم برای خود او پخته تر و بالغ تر می گردد .(ص 31)
کارکردهای بازی
بازی به عنوان وسیله ای جهت آشکار کردن فرایند رشد شخصیت نکاه کنیم که به موجب آن کودک یاد می گیرد و این تغییرات و دگرگونی های گوناگون را از طریق کشف ، دستکاری کردن و استفاده کردن از اشیاء ، حیوانات ، مردم و وقایع به عنوان فرصتهایی جهت خلق زندگی شخصی خود به طور مکرر تمرین می کند.
کودک به آهستگی و اغلب با بی میلی اما گاهی نیز با اشتیاق تلاش می کند و
سردرگمی ها ، پریشانی ها و فضاها غلبه یافته و مهارت های زندگی کردن در جهان پیشرفته را کسب نماید شاید ما فعالیتهای کودک را به عنوان بازی در نظر بگیریم زیرا که فکر می کنیم او کم و بیش در حال امتحان کردن است . کودک به وسیله بازی با مجموعه گذشته اش از طریق آشنا سازی مجدد و مستمر خود با حال پیوند می یابد .
می توان گفت که زندگی بزرگسالان در مقیاس وسیعتر همان بازی است اما ما دیگر آن را بازی نمی شناسیم . اوقات فراغت بزرگسالان و علاقه مندی آنها به سرگرمی ، غالباً نقش های کم . بیش مرسومی را ایجاد می کنند که در آن بزرگسالان می توانند از الگو های معمول و انتظارات مرسوم غیر قابل اجتناب خود فرار کنند همانطور که در بازی قمار این کار را می کنند . ( ص 37، 36 بازی درمانی ، ترجمه خدیجه آرین )