آشنایی با روش جایگذاری بتن بدون قالب بندی:
مقدمه
شاتکریت رامیتوان یکی از دستاوردهای پیشرفت تکنولوژی بتن دانست که دهها سال است در پروژه های مختلف عمرانی نقش موثری دارد.تاریخچه تکنولوژی شاتکریت به سال 1910 باز می گردد. در این سال کارل اکلی دستگاهی ترایپاشدن مخلوط ماسه و سمان ساخت و انرا گانایت نامید . این سیستم بعدها نامهایی چون کان کریت. پنو کریت . بلاست کریت. بلوکریت وجت کریت یافت . اما در سال1930 بود که واژه شاتکریت از طرف انجمن مهندسین راه اهن امریکا بکار برده شد وو تاکنون نیز مورد استفاده قرار می گیرد. شاتکریت در دو نوع مخلوط تر و مخلوط خشک در تمام دنیا تکنولوژی شناخته شده ای برای استقرار بتن است. از نظر موسسه بین المللی بتن شاتکریت عبارت است از ملات ویا بتنی ه با فشار و سرعت بالا ته سطح مورد نظر پاشیده می شود.
شاتکریت هم اکنون در بخشهای مختلفی از فعالیتهای مرتبط با تکنولوژی بتن کاربرد دارد که از ان جنله متوان به موارد زیر اشاره کرد:
اجرای سازه های بتنی. تعمیرات. تقویت. بهینه سازی. مرمت. کارهای هنری و تزئینی. تثبیت پوششهای محافظی
اجرای شاتکریت بر روی سطح داخلی سازه
شاتکریت مخلوط خشک) )Dry mix shotcrete
در روش شاتکریت مخلوط خشک مصالح شامل:ماسه و سیمان توسط پمپ شاتکریت بداخل لوله انتقال هدایت شده و به لوله پاشنده سلات منتقل می گردند. اب مورد نیازدر این حالت در حین خروج مصالح از سر نازل به انها اضافه می گردد که با توجه به سرعت بسیارزیاد خروج مصالح از سر نازل این عمل افزودن اب در کسریاز ثانیه صورت می پذیرد.در این حال ممکن است اب به بعضی ا دانه های سیمان نرسیده و در نتیجه این دانه ها هیدراته نشوند. و بخش قابل توجهی از ملات پاشیده شده به سطح زیر کار نچسبیده و جزو پرت کار محسوب می شود. به همین دلیل از این روش تنها در عملیات تثبیت قبل از تونل ها و کارهای روکش و تعمیراتی با ضخامت کمتر از 10 سانتیمتر استفاده می گردد از طرفی دیگر بعلت فقدان مصالح منگی درشت دانه این درش عمولا برای کارهائیکه مقاومتهای مکانیکی در انها مطرح می باشد استفاده بعمل نمی اید.
استفاده از شاتکریت مخلوط خشک شلنگهای مخصوص مخلوط کردن اب و ملات در هنگام پاشیدن
(شاتکریت مخلوط تر)Wet mix shotcrete
و اما دراین روش بتن اماده بداخل پمپ شاتکریت ریخته شده و پس از عبور از لوله انتقال به سر نازل رسیده و از انجا به سطح زیر کارپاشیده می شود. و اینجاست که تفاوت کیفی و کاربردی اشکار بین این دو نوع روش روشن می شود . چرا که شاتکریت خلوط بر را می توان در جائیکه مقاومت فشاری مورد نظر است بکار برد. از طرفی دیگر در این روش امگان اجرای بتنی با ضخامت50 سانتی متر برای ایوار و 20 سانتیمتر برای سقف در یک مرحله (یک پاس) براحتی امکان پذیر می باشد.
تهیه و تخلیه ملات در میکسر و پمپ در روش مخلوط ترشکل یک و دو
مزایای استفاده از روش شاتکریت مخلوط تر:
شیوه استقرار بتن در این روش خود موجب برتری این روش در ابعاد اجرایی . کیفی و زمانی می گردد و مجموعا تاثیرات قابل توجهی را از نظر اقتصادی بر پروژه موجب میشوند. در اینجا بد نیست تا هر کدام از این تاثیرات را نطور جدا گانه مورد بررسی قرار دهیم.
الف) مزایای اجرایی:
درروش شاتکریت مخلوط تر در اغلب موارد برای احداث سازه های بتنی نیازی به قالببندی نیست و در موارد خاص نیز استفاده ار یک سپر چوبی(شکل 1و2 ) برای عملیات استقرار بتن کافی می باشد که همین خود هزینه های بسیارکلان قالببندی شامل تجهیزات و نیروی انسانی را به میزان قابل توحهی می کاهد. شاتکریت مخلوط بر همجنین این امکان را فراهم می اورد با دیگر اجرای سازه های بتنی با اشکال منحنی . ملور و غیر منظم مانعی بر سر راه طراحان و مجریان نباشد. در جائیکه اجرای سبک استخر غیر منظم هندسی(شکل 3و4) مجریان را مجبور به تهیه قالبهای ویژه وبسیار گرانقیمت می نماند. شاتکریت مخلوط تر با حداقل هزینه و سرعتی بسیار بالا که از خصوصیات این روش است در عین بالا بودن کیفیت مشکل را حل می نماید . همین امر سبب شده تا بالا خص در امریکا امروزه با شکسته شدن سنت استخرسازی به شکل مربع و مستطیل ابگیرها و استخرهای بسیار زیادی با هزینه های اقتصادی در منازل.پارکها و مراکز تفریحی ساخته شوند. تثبیت کوهها و صخره ها (شکل 5و6)با استفاده از پوشاندن انها با یک شبکه مش و پاشیدن بتن بر روی ان محافظت از لوله های فولادی و افزایش ضخامت لوله بتنی با پیچیدن یک شبکه مش به اطراف لوله و پاشیدن بتن و صیقلی کردن ان در محیطهای خورنده و خطرناک در مقال اتش سوزی . روکش کردن دیوارها . پایه پلها . بدنه سد ها و لاینینگ تونلها . تثبیت جداره رودخانه ها و ... از حمله دیگر توانائیها روش شاتکریت مخلوط تر است.
(شکل 1و2)استفاده ازسپر چوبی برای استقرار بتن شاتکریت
(شکل ها در فایل اصلی موجود است )
(شکل 3و4 )استفاده از شاتکریت برای استفاده در سازه های با شکل غیر منظم هندسی
(شکل 5و6) استفاده از شاتکریت برای تثبیت صخره ها
اما نباید فراموش کرد که این روش جایگاه بسیار ویژه ای در کارهای تعمیراتی دارد و شاید در برخی موارد تنها راه تعمیر سازه های بتنی است . در اینجا جا دارد تا به ذکر یک نمونه بپردازیم . در سال 1995 بدنبال برنامه تقویت سازه ها در برابر زلزله در امریکه قرار شد تا پایه های بتنی یکی از پلها ی اتوبان 805 شهر سن دیگو در ایالات کالیفرنیا که دارای ارتفاعی بالغ بر30 متر بودند بوسیله افزایش ضخامت بتن تقویت گردند. از انجائیکه افزایش ضخامت این پایه ها به میزان 25 سانتیمتر مد نظر بودبعلت سرعت کارکیفیت مطلوب و هزینه کمتر از روش شاتکریت مخلوط بر برای انجام این پروژه استفاده گردید. روش کار نیز بدین ترتیب بود که پس از بستن شبکه مش به دور پایه ها عملیات شاتکریت انجام می گرفت و پس از پرداخت کاری سطح کار صیقلی می گردید . این پروژه مجموعا یکماه (شاتکریت و صیقلی کردن)بطول انجامید و با هزینه ای بسیار کمتر از ساییر روشهای موجود به پایان رسید. کارفرمای این پروژه سازمان کل برنز بود.