چکیده:
با وجود آنکه مواد افزودنی مثل اجزای تشکیل دهنده بتن مثل سیمان، ماسه و آب جزء اجزای اصلی نباشد ولی به مقدار زیادی در بتن استفاده می شود. لذا جزء اجزای مهم بوده و کمتر می توان از آن چشم پوشی کرد.
معمولاً بجای آنکه از یک سیمان بخصوصی که تمامی خواص مورد نظر ما را در خود تأمین کند، استفاده از یک سیمان معمولی که در آن مواد افزودنی بکار رفته باشد. «موادی که بتواند خواسته ما را برآورده کنند» ترجیح داده می شود.
به عبارت دیگر، بهترین و تها راه ممکن برای رسیدن به بتنی با شرایط ایده آل استفاه از مواد افزودنی مناسب می باشد.
واژه های کلیدی:
سیمان، بتن، مواد افزودنی، آب، استاندارد ASTM، استاندارد BS، گیرش کندگیرکننده، تسریع کننده، روان کننده، فوق روان کننده، کلرید کلسیم.
2 مواد افزودنی بتن
مقدمه:
«علت رشد زیاد کاربرد مواد افزودنی آن است که این مواد قادرند امتیازات فیزیکی و اقتصادی قابل ملاحظه ای برای بتن ایجاد نمایند. این امتیازات شامل بوجود آمدن امکان کاربرد بتن در شرایطی که پیش از آن مشکلات قابل توجه یا حتی غیرقابل حل وجود داشت نیز می گردد. مواد افزودنی همچنین امکان استفاده از گستره وسیع تری از مواد متشکله در مخلوط بتن را بوجود می آورند و در حالیکه مواد افزودنی همیشه ارزان قیمت نمی باشند. ولی اجباراً باعث هزینه های اضافی نمی گردند، زیرا کاربرد آنها می تواند منجر به صرفه جویی اقتصادی گردد.»
«آدام نویل، ترجمه کامران مالکی، 1370، ص 295» «در عمل مواد افزودنی بصورت محصولات تجاری عرضه می شوند و در بعضی موارد، بروشورهای تبلیغاتی حاوی ادعاهای متفاوت و گسترده ای از فواید این مواد می باشند. در حالیکه این ادعاها ممکن است صحت داشته باشند ولیکن برخی از این فواید بصورت غیرمستقیم و بعنوان عواقب شرایط ویژه اتفاق می افتند. و لذا مهم است که قبل از مصرف این مواد اثرات ویژه آنها شناخته شوند.»
«همان ، ص 256»
3 مواد افزودنی بتن
نکاتی چند در مورد مواد افزودنی :
«مواد افزودنی می توانند بصورت جامد یا مایع مصرف شوند که حالت مایع آن بیشتر متداول است. زیرا مایع سریعتر و بصورت یکنواخت تر در جریان مخلوط نمودن بتن پخش می شود. مقدار مصرف مواد افزودنی مختلف که معمولاً بصورت درصدی از جرم سیمان مخلوط بیان می شود توسط تولیدکنندگان آنها توصیه شده است؛ اما این مقادیر مصرف، اغلب برحسب شرایط متغیرند. قدرت تأثیر هر ماده افزودنی می تواند برحسب مقدار مصرف آن در بتن و نیز مواد متشکله مخلوط تغییر نماید. در مورد برخی از مواد افزودنی، میزان مصرف مربوطه عبارتست از: مقدار مواد جامد و نه کل جرم ماده افزودنی بصورت مایع. بطور کلی مواد افزودنی نباید با پوست بدن یا چشم تماس حاصل نمایند.»
«آدام نویل، کامران مالکی، 1370، ص 296»
4 مواد افزودنی بتن
انواع مواد افزودنی:
«مواد افزودنی عموماً براساس عملکرد آنها در بتن، طبقه بندی می شوند که دو استاندارد ASTM , BS در این زمینه عمومیت بیشتری دارند:
طبقه بندی آئین نامه «ASTM 494_92» بشرح زیر است:
نوع A کاهنده آب «روان کننده»
نوع B کندگیرکننده
نوع C تسریع کننده
نوع D کاهنده آب و کندگیرکننده
نوع E کاهش دهنده آب و تسریع کننده
نوع F کاهش دهنده زیاد آب «فوق روان کننده»
نوع G کاهش دهنده زیاد آب و کندگیرکننده
استانداردهای بریتانیایی برای مواد افزودنی عبارتند از: بخش اول
BS 5075 : 1982 که مواد افزودنی تسریع کننده، کندگیرکننده و کاهش دهنده آب را مورد بحث قرار می دهد؛ و بخش سوم آئین نامه BS 5075 : 1985 که فوق روان کننده ها را مطرح نموده است.
احتمال دارد که این استانداردها با استانداردهای اروپایی Pr EN 937.2 جایگزین شوند.»
«نویل آدام، ص 295، ص 296، کامران مالکی، 1370»
5 مواد افزودنی بتن
مواد افزودنی کندگیرکننده (Re tarders)
«افزودنی هایی وجود دارند که کار گیرش بتن را که با آزمایش و /// اندازه گیری می شود، به تأخیر می اندازند. در مورد چنین افزودنی هایی در ASTM C 494_82 و BS 5075 توضیح داده شده است.
کندگیرکننده ها در هوای خیلی گرم که زمان گیرش معمولی بتن کم می شود و نیز برای جلوگیری از ایجاد ترک های ناشی از گیرش بتن در بتن ریزی های متوالی، مفید می باشند. معمولاً با یک اضافه کردن یک ماده افزودنی کندگیرکننده در سختی بتن تأخیر ایجاد می شود و این خاصیتی است که در ایجاد سطح پرداخت شده مفید می باشند.»
«صمد دیلمتانی، 1369، ص 161»
کاربرد کندگیرکننده ها در بعضی مواقع می تواند بر طراحی و روش اجرای سازه اثر بگذارند. «مکانیسم عمل کندگیرکننده ها هنوز بصورت قطعی روشن نشده است. احتمال دارد که که این مواد، رویش بلورها یا مورفولوژی را اصلاح نمایند، بصورتی که بوسیله سطح غشاهای سیمان هیدارته، که به سرعت تشکیل می شوند، جذب گردیده و رویش هسته های هیدروکسیدکلسیم را کند می نمایند. این اثرات باعث ایجاد موانع مؤثرتری برای هیدارتاسیون بیشتر، در مقایسه با حالتی که کندگیرکننده، وجود نداشته باشد، می گردد.
مواد افزودنی در نهایت همراه با مواد هیدارته شده از محلول خارج می گردند. دقت زیادی در بکار بردن کندگیرکننده ها لازم است، زیرا مقدار ناصحیح آنها می تواند کاملاً از گیرش و سخت شدن بتن جلوگیری به عمل آورد.»