تحقیق مقاله سوالات چند گزینه ‌ای ( خصوصیات – نحوه طراحی – نحوه پاسخگویی )

نام درس: سنجش و اندازه گیری

عنوان درس: سئوالات چند گزینه ای

هدف کلی: آشنایی دانشجویان با سوالات چند گزینه ای

مقدمه: پرسش ها بهترین راه انگیزش افکار و فعالیت های فراگیران است و برای تحریک و برانگیختن فکر، سنجش میزان اطلاعات آموخته شده و وادار کردن فراگیران به فعالیت های بیشتر بکار می روند. یکی از انواع آزمون و پرسش ها، آزمون های چند گزینه ای است. ابتکار و مهارت در گنجاندن مفاهیم در یک مسئله خاص در سوالات چند گزینه ای به گونه ای که طراحی این نوع سوالات را نیازمند به دقت و اطلاع کافی از خصوصیات و چگونگی طراحی می‎کند.

اهداف رفتاری: پس از پایان این درس دانشجو باید قادر باشد:

1. ساختار سئوالات چند گزینه ای را توصیف کند.

2. چگونگی طراحی یک سئوال چند گزینه ای را تشریح کند.

3. خصوصیات تنه (stem) در سوالات چند گزینه ای را توضیح دهد.

4. خصوصیات گزینه ها در سوالات چند گزینه ای  را توضیح دهد.

5. قراردادن محل پاسخ صحیح (در گزینه ها) را مورد بحث قرار دهد.

6. ارزیابی سطوح مختلف یادگیری توسط سوالات چند گزینه ای را توضیح دهد 

7. راه حل های پیشنهادی جهت کاهش احتمال حدس زدن پاسخ صحیح در سوالات چند گزینه ای را مورد بحث قرار دهد.

8. نحوه نمره گزاری در سوالات چند گزینه ای را توضیح دهد.

9. امتیازات سوالات چند گزینه ای را بر شمارد

10. معایب سوالات چندگزینه ای را بنویسد.

11. میزان اعتبار سوالات چند گزینه ای را مورد بحث قرار دهد.

12. راههای سنجش روایی سوالات چند گزینه ای را توضیح دهد.

13. درجه دشواری یک سوال چند گزینه ای را تعیین کند.

14. درجه تمیز یک سوال چند گزینه را مشخص کند.

نحوه تدریس: تدریس این درس بصورت سخنرانی، بحث و پرسش و پاسخ و به مدت 90 دقیقه و با استفاده از وسائل سمعی وبصری (اورهد) انجام خواهد شد.

تکالیف فراگیران: مشارکت فعال در بحث و پرسش حین تدریس، همچنین در جمع بندی و ارزشیابی پایان کلاس

نحوه ارزشیابی: امتحان پایان ترم + حضور و غیاب (حضور ذهنی و فیزیکی فراگیر)

مقدمه:

پرسش یکی از قابل انعطاف ترین تدابیر آموزش است هنگامی که در آموزش از پرسش ها به شیوه ای ماهرانه استفاده شود، وسیله رسیدن به بسیاری از هدف های آموزش قرار می‎گیرد و نتیجه بخش خواهد بود. پرسشها بهترین راه انگیزش افکار و فعالیتهای شاگردان اند و برای تحریک و برانگیختن فکر، سنجش میزان اطلاعات آموخته شده و وادار کردن شاگردان به فعالیت های بیشتر بکار می روند. گفته شده است که خوب پرسش کردن، خوب درس دادن است. (2) هدف از سنجش و ارزیابی تعیین آثار برنامه آموزشی و تعیین تغییراتی است که براثر آموزش در شاگران به وجود آمده است.(4)

معلمان در فرآیند آموزش، از آزمون ها بهره می گیرند.

تعریف آزمون: آزمون وسیله ای است عینی و استاندارد شده که برای اندازه گیری رفتار یا خصایص آدمی بکار می رود.

دراین تعریف، منظور از عینی آن است که روش اجرا، نمره دادن و تعبیر و تفسیر نتایج آزمون براساس قواعد معین و مشخص صورت می‎گیرد و قضاوت و نظر شخص در آنها بی تاثیراست. (5)

هر یک از پرسش های آزمون، یکی از هدف های یادگیری را در رابطه با محتوای مواد آموزشی اندازه می‎گیرد و آزمونی که ساخته می‎شود نمونه ای از تمامی هدف های آموزشی درس مورد نظر را ارزشیابی می‎کند و آنچه که مهم است تعریف دقیق حیطه مورد ارزشیابی است.

هرآزمون کتبی یا شفاهی از سوالات مختلفی تشکیل شده است:

1. پاسخ صحیح را از بین جواب های داده شده به این سوالها انتخاب کنند که این نوع سوالات را آزمون های انتخاب کردنی گویند.

2. برای یک سوال معین پاسخ فراهم کنند (سوالات جواب دادنی)

انواع سئوالات انتخاب کردنی (گزیده پاسخ یا عینی):

- آزمون های چند گزینه ای 

- ازمون های جور کردنی

- آزمون های صحیح غلط

سوالات چند گزینه یا mcQ (multiple choice Questioning) چیست؟ بعنوان انتخاب از یک لیست پاسخ های احتمالی» تعریف شده است (8)

سوالات چند گزینه ای در چه مواردی کاربرد  دارد؟

درصورتیکه سوالات چند گزینه ای خوب تهیه شده باشند. می‎توانند آزمون مؤثر و کارایی باشند استفاده سوالات تستی چند گزینه ای در موارد زیر مناسب اند:

1. منظور ارزیابی عملکرد (perfomance) دانشجویان

2. می‎تواند برای تمرین و مرور مطالب و self- assessment (خود ارزیابی)

3. در ارزیابی اولیه دانشجو قبل از آموزش مطلب (8) 

خصوصیات سئوالات چند گزینه ای:

هر سوال چند گزینه ای از دو قسمت ساخته شده است:

- تنه یا ساقه (stem) که مسئله را عرضه می‎کند.

- گزینه ها (obtions)

تنه (stem) سوال به دو شکل نوشته می‎شود:   

- تنه یا ساقه (stem) که مسئله را عرضه می‎کند.

- گزینه ها (obtions)

البته نوشتن سئوالات استفهامی ساده تر است ولی جمله ای که بصورت ناتمام است درجه دشواری بیشتری دارد.

در این نوع سئوالات هر پرسش با چند پاسخ (گزینه) پیشنهادی همراه است و معمولاً یک گزینه صحیح است مگر اینکه صحیح ترین پاسخ مد نظر باشد که می‎تواند همه گزینه ها به نوعی صحیح باشد و پاسخ سوال گزینه صحیح تر است.

تعداد گزینه ها ممکن است 3، 4، 5 یا 6 گزینه باشد. اما متداولترین نوع پرسشهای چند گزینه ای پرسش های چهارگزینه ای است.

باید توجه داشت که پرسشهای چند گزینه ای همیشه بصورت کلامی نوشته نمی‎شوند بلکه در بعضی موارد (بویژه دردروس ریاضی و علوم) می‎توان از گزینه های تصویری نیز استفاده کرد (5)

مثال: در کدامیک از تصویرهای زیر خط کش به حال تعادل می ایستد:

(در فایل اصلی موجود است)

هدف از طرح سئوال:

هدف تست ساز این است که امتحان شونده را در پاسخ دادن به سئوالهای تست به تلاش جدی وا دارد بدون آنکه در وی تشویش و اضطراب بوجود آورد. این امر مستلزم برقراری نوعی تعادل توام با ظرافت است زیرا افراد مختلف از نظر واکنش نسبت به تست ها به گونه قابل ملاحظه ای متفاوت هستند (1)

قبل از طراحی سئوالات چند گزینه ای به چه نکاتی باید توجه داشت؟

- سعی در ارزیابی در چه سطحی از یادگیری هستیم، سئوالات چند گزینه ای می‎تواند سطح دانش را ارزیابی کند و در صورتیکه سوالات به دقت طراحی شود یادگیری در سطح ادراک و کاربرد را نیز می‎تواند بسنجد ولی مهارت های شفاهی و نوشتاری با این آزمون قابل ارزیابی نیست.

توسط چه کسی سئوالات تصحیح و نمره گذاری می شود؟ کارمندان- دانشجویان- استادان و …

نمره گذاری آزمون چگونه است؟‌ آیا نمره منفی برای پاسخ غلط در نظر گرفته می‎شود .

چگونه سئوالات را pilot کنیم؟ pilot کردن سوالات جهت مشخص کردن درجه دشواری و صحت سوالات لازم است و بهتر است سئوالات از نظر مشکل بودن، جامع بودن، خوانا بودن بطور جداگانه و تک تک بررسی شوند.

- قبل از شروع به نوشتن هر سوال آنچه که سعی دارید بسنجید (اهداف) را مشخص کنید.(8)

طراحی آزمون

بطور کلی طرح ریزی آزمون چند مرحله است:

1. تدوین اهداف رفتاری

2. تعیین نوع سئوالات

3. تدوین جدول مشخصات آزمون (مشخص می‎کند که از هر هدف رفتاری چند سوال طرح کرده ایم و سئوالاتش در چه سطحی است.)

4. نوشتن پیش نویس سئوالات آزمون

طراحی سئوال چند گزینه ای :

نوشتن سوالهای تستی بعنوان یک هنر تلقی می‎شود چرا که زیرکی و فراست در انتخاب مفاهیمی که باید مورد آزمون قرار گیرد، ابتکار و مهارت در گنجاندن این مفاهیم در یک مسئله خاص، قاطعیت در جمله بندی به گونه ای که مسئله مورد نظر به وضوح بیان شود، همچنین مهارت در تولید گزینه های انحرافی (distractors) به گونه ای که برای افراد ضعیف یا بی اطلاع جالب باشد طراحی این نوع سئوالات را نیازمند به تجربه و دقت می‎کند.

پاره ای اوقات پیشنهاد شده است که سئوالهای تست باید بصورت باز پایان (open- ended) به گونه تجربی طراحی شود تا اشتباهات کلی و متداول هر سوال مشخص گردد. این اشتباهات کلی وقتی سوال بصورت چند گزینه ای مطرح شود بعنوان گزینه های آن بکار خواهد رفت. اما این پیشنهاد کار  پر زحمت و دشوار و مستلزم صرف وقت اضافی برای طرح تجربی سوال است.