مقدمه
همچنان که وارد هزاره جدید میشویم، ویروس ازبین برنده سیستم ایمنی بدن انسان یا همان HIV به ایفای نقشی برجسته در به خطر انداختن سلامتی بشر در سراسر
جهان ادامه می دهد. آمارهای ارائه شده اخیر از سوی سازمان ملل نشان میدهد که تقریبا 34 میلیون نفر ازمردم جهان به این بیماری مبتلا هستند و هر ساله تعداد
5.6 میلون نفر به این مقدار افزوده میگردد. فاجعه انسانی مربوط به ایدز بی مانند است.
بیشتر موارد راه های انتقال ویروس HIV میتواند به طرق
مختلف به رفتار بشر مربوط گردد؛ مانند مواد مخدر و فعالیتهای جنسی. درحالی که اینگونه رفتارها در برخی از جوامع رواج بسیاری یافته است، اغلب آنها را می توان با آموزش و مشاوره مناسب تغییر داده و یا اصلاح نمود. چندین کشور از قبیل تایلند و اوگاندا توانسته اند با سعی بسیار در این زمینه با موفقیت میزان انتشار این بیماری را کاهش دهند.
در کشور آمریکا با اینکه رفتارهای مخاطره انگیز در برخی از گروه ها همانند مردان همجنس گرا بطور قابل توجهی کاهش یافته است، گزارشهای اخیر حاکی از طغیان مجدد بیماری ایدز میباشند. این تجدید فعالیت قطعا بصورت چند عاملی بوده و بخشی از آن بدلیل حمایت عمومی و سیاسی متزلزل می باشد. روشهای مبارزاتی عمده ماننده تلاشهای آموزشی "روابط جنسی ایمن تر"، ترویج کاندوم و برنامه های تعویض سوزن سرنگ برای تغییر دادن رفتارها در طول زمان دارای نتایجی متغیر و متناقض بوده است. بعلاوه توان بالقوه پزشکان ( یا متخصصان بالینی ) در جهت تاثیر گذاری بر اعمال و رفتار بیماران، متاسفانه عمدتا فراموش شده است. برخلاف کشیدن سیگار، که ما نقشی شناخته شده در انجام تلاش برای ممانعت از سلامتی عمومی ایفا می کنیم، مشاوره و اطلاع رسانی درباره پیشگیری از ایدز در کمتر از یک درصد موارد مراجعه بیماران به پزشک عمومی خود ارائه می گردد. درنهایت، دستیابی علم پزشکی به معالجات جدید، که باعث حفظ جان و سلامتی و جلوگیری از ابتلا به بسیاری از بیماری های ویروسی می شود نیز ممکن است ترس از دچار شدن به ایدز را کاهش دهد. متاسفانه این روشهای درمانی برای همه جواب نداده، انجامشان مشکل بوده و منوط به داشتن پتانسیل پاد زهری و عوارض بلند مدت خواهد بود.
از آنجایی که احتمال تولید یک دارو و یا واکسن در آینده نزدیک کم می باشد، تلاش برای کاستن بیماری مسری ایدز باید به عنوان هدفی اولیه بر پیشگیری از این بیماری تمرکز یابد. پزشکان و ارائه کنندگان اقلام بهداشتی باید نقش عمده ای در ارائه مشاوره و اطلاع رسانی های پیشگیرانه ایفا نمایند. برای پزشکان مهم است که بدانند پیشگیری از ایدز نیازی به مهارتهای مشاوره ای و مداخلات روانشناختی گسترده ندارد. پیشگیری بعنوان بخشی از آموزش سلامتی روزمره بوده و با تشخیص و سنجش ریسک و فراهم آوردن اطلاعات میتوان رفتارهای پرخطر را اصلاح نمود.
چه افرادی در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند؟
تنها در کشور آمریکا، گفته میشود بیش از یک میلیون نفر مبتلا به ایدز بوده و هر ساله از 40 تا 80 هزار نفر به این تعداد افزوده می گردد. بطور قابل توجهی ملاحظه شد که در بین مردان همجنس گرا و معتادان تزریقی همچنان که بیماری مسری ایدز گسترش یافته، گروههای در معرض خطر و راه های انتقال تغییر یافته است. زنان، جوانان و نوجوانان و اقلیتهای نژادی سریع ترن جمعیت درحال گسترش مبتلا به ویروس ایدز بشمار می روند. در ایران پیش از این الگوی انتقال، بیماری معتادین تزریقی محسوب می شد، اما اکنون این الگو به رفتارهای پرخطر جنسی مبدل گشته است.
با اینکه زمانی تعداد مبتلایان در بین آنها اندک بود، جوانان و زنان نوجوان 20 درصد کل تعداد بیماران آلوده را در سراسر جهان تشکیل می دهند. مهمترین و سریعترین عامل انتقال ویروس HIV از طریق رفتارهای مخاطره انگیز جنسی میباشد. در حالیکه بصورت سنتی در مراکز شهری متمرکز شده، موارد بیماری بتدریج به حومه شهرها درحال انتقال میباشد.
بنابراین در جواب سؤال، "چه افرادی در معرض خطر این بیماری قرار دارند؟" در یک کلمه-همه! پزشکان فرض را بر این میگیرند که تمامی بیمارانشان -- نوجوانان و جوانان -- در معرض خطر ابتلا قرار دارند. آنها از هر کدام سؤالاتی خاص درباره رفتارهای جنسی و رفتارهای پر خطر دیگر پرسیده، و بر این اساس مشاوره و آموزش خود را ارائه مینمایند. تصور اینکه فردی در خطر ابتلا قرار ندارد، یک عمل خطرناک و گمراه کننده است.
پیشگریری از HIV و رفتارهای جنسی
به منظور ارائه مشاوره و آموزش مؤثر در مورد ایدز، یک پزشک ابتدا باید بتواند از سابقه و گذشته جنسی فرد به صورتی جامع و فراگیر آگاهی حاصل نماید. این هدف زمانی عملی می گردد که مباحث مربوط به مسائل جنسی براحتی مطرح شده، تفاوتهای فردی محترم شمرده شده، از واژه های عامیانه قابل فهم توسط همه بیماران استفاده شده و سؤالاتی واضح در مورد رفتارهای بخصوص پرسیده شود - نه اینکه فقط سؤال شود، "آیا روابط جنسی داشتی؟"
پرهیز
با تک تک افراد باید محدوده ای از گزینه های جنسی در رابطه با انتقال ویروس HIV و رفتارهای پر خطر به بحث گذارده شود -- از قبیل پرهیز. همه مردم (بخصوص نوجوانان) باید در تصمیمشان برای خودداری از روابط جنسی حمایت شوند. با این حال بسیاری از افراد جوان داشتن روابط جنسی را انتخاب میکنند. راهکار پیشگیری از HIV که صرفا بر اساس پرهیز باشد، گزینه ای گمراه کننده و غیر واقعی است. بنابراین باید همه با پیامهای غیر قضاوتی که بر رعایت مسؤلیتهای شخصی برای محافظت از HIV تاکید دارد، راهنمایی و هدایت شوند. بخصوص، با اینکه راهبرهای روابط جنسی ایمن در گذشته بر محدود نمودن تعداد شریک های جنسی و دوری از اشخاصی که احتمال ابتلا به ویروس ایدز در آنها وجود دارد تاکید می شد، به نظر برخی پزشکان مسائل تر عبارتند از:
از خود بوسیله استفاده از کاندومهای لاستیکی و بندهای دندان مناسب و مستحکم محافظت نمایید