رمضان امسال وبهره برداری های ما
عطر خدا از همه سو می وزد
عطر می از سوی سبو می وزد
بوی خدا از همه سو می وزد
درک کن این طرفه می تاک را
موسم مهمانی افلاک را
سجده کن و ساغر این باده باش
وقت ضیافت شده آماده باش
شهر در هوای مهربان نخستین روزهای ماه مبارک رمضان، آرامش و معنویت را تنفس می کند. رفتارها، گفتارها، اندیشه ها، دغدغه ها، آرزوها، همه دگرگون شده اند و رمضان، رمز و راز همه این تحولات است.
روزه رفتاربزرگان دین ما گفته اند که حقیقت روزه، در رفتار روزه دار نهفته است اینکه گفته شده خوردن و آشامیدن و تمتع جنسی مبطلات روزه اند، اینها صرفاً ظواهر روزه اند. روزه اعماقی بسیار ژرف تر از این ها دارد. روزه گرفتن با دروغ گفتن، تهمت زدن، غیبت کردن، نگاه حرام به نامحرمان کردن تناسبی ندارد. عقل می گوید وقتی در ماه مبارک رمضان، انسان به ترک عادات مشروع فرا خوانده شده، مگر می شود در انجام اعمال غیرجایز، رها شده باشد.
دکتر باقر اسماعیلی»، استاد الهیات دانشگاه، در این مورد می گوید: «فلسفه روزه، دلدادگی انسان به قدرت ماوراء است. کششی فطری در وجود انسان هست که او را به سوی اطاعت از قدرت خالق هستی می کشاند. در این مسیر، انسان دلداده، در پی معبود است، در پی رفتار برطبق خواست و پسند اوست و چون این خواست را درمی یابد، عاشقانه در پی آن می رود و روزه یکی از این خواست هاست. روزه به عنوان یک عبادت فردی و اجتماعی، آنقدر عمیق است که حتی اگر هیچ نکته ای در مورد آن به ما نمی رسید، به دلیل عقل می توانستیم بفهمیم که موضوع صرفاً امتناع از خوردن و آشامیدن نیست. نخوردن و نیاشامیدن، بهانه است، بهانه ای برای آنکه هر لحظه یادمان باشد که ما در مسیر جلب رضایت او حرکت می کنیم و در این مسیر، همه اعضا و جوارح انسان باید با او همراهی کنند: چشم، در ندیدن آنچه نارواست و نکاویدن زوایایی که نباید آنها را کاوید، گوش در نشنیدن سخنان ناصواب زبان، در نگفتن کلمات غیرحق. اگر همه این اعضاء و جوارح با انسان روزه دار در مسیر جلب رضای الهی، همراهی کردند، آن وقت می توان روزه انسان را روزه ای واقعی دانست والا به کلام معصوم(ع) می رسیم که فرمودند چه بسا روزه دارانی که از روزه، فقط رنج گرسنگی و تشنگی آن را می برند. راز و رمز روزه در این است که انسان هم ابعاد فردی آن را دریابد و هم ابعاد اجتماعی را. ما می دانیم که خوردن به هنگام گرسنگی و آشامیدن به وقت تشنگی، یک حق طبیعی برای فرد انسان است و می دانیم که انسان در ماه مبارک رمضان جز در ساعات مجاز- از این حقوق فردی باید چشم پوشی کند. اما در امان بودن اجتماع از تعرض فرد، یک موضوع اجتماعی است. دروغ، تهمت، غیبت، نگاه ناروا به نامحرمان و اینطور مسائل در حیطه مسائل اجتماعی هستند. یعنی اگر انسان دروغ بگوید، به حق شنونده خود تجاوز کرده. آیا می شود ما در هنگام روزه از بدست آوردن حقوق فردی خود بازداشته شویم، اما مجاز باشیم به حقوق دیگران تجاوز کنیم. اینجاست که بعضی از علما صریحاً دروغ گفتن و غیبت کردن را مبطل روزه دانسته اند.
مراقبت از روزهبعضی گفته اند سخت ترین کارها در ماه مبارک رمضان، مراقبت از روزه است. روزه، حتی از یک گل سرخ تازه شکفته هم حساس تر است. اگر لحظه ای از آن غفلت کنید، پژمرده می شود و همه زحماتتان را به هدر می دهد. یک سخن بی جا و یک کلمه درباره دیگران گفتن که غیبت بحساب بیاید، یک قسم دروغ به ساحت ائمه که این روزها، مثل نقل و نبات عده ای در دهان می ریزند، از روزه، جز یک محرومیت جسمی، چیزی باقی نمی گذارد. اصل روزه مراقبت است، مراقبت از خودمان برای آنکه مدام این تذکر را به نفس خود و به هواهای خویش بدهیم که ما روزه ایم و گفتن هر حرفی و انجام هر کاری برای ما جایز نیست.
از «محمد طاعتی» که در «خیابان سعدی» فروشگاه لوازم صنعتی دارد، می پرسم: ماه رمضان شما چه تفاوتی با ماه های دیگر دارد؟ می گوید: «من در رمضان راه چاره را در این دیده ام که حرف زدن و ارتباطم را با دوستان و اطرافیان، محدود کنم. متأسفانه عادت ما در این سال ها، این شده که تا به هم می رسیم، علیه دیگران مضمونی کوک می کنیم. این تفریح همه ما شده و متأسفانه از انحصار خانم ها به حلقه آقایان هم سرایت کرده. پرواضح است که غیبت کردن از دیگران و یا بیان مطالبی به دروغ که در صحبت های دوستانه زیاد رایج شده ارزش روزه را از بین می برد. من شخصاً در این ماه، سعی می کنم کمتر حرف بزنم و وقتم را به کار و عبادت و استراحت اختصاص بدهم.»
بگذارید گناهان بسوزندرمضان جشن سوزاندن گناهان است، جشن محو شدن خطاهای گذشته، از کارنامه اعمال انسان. «حجت الاسلام محمدیان»، از پژوهشگران علوم اسلامی در این مورد می گوید: «پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در وجه تسمیه رمضان، سخن زیبایی دارند. ایشان می فرمایند: علت نامگذاری این ماه به عنوان «رمضان»، این است که خداوند در این ماه، گناهان بندگان را می سوزاند. رمضان در خود لیله القدر را دارد که شب نزول فرشتگان رحمت، شب نزول قرآن و شب مقدر شدن تقدیرات انسان هاست. رمضان، ماه اجتماع و گرد آمدن مسلمانان در اماکن مقدسه و مساجد هم هست. این گردهمایی ها، فرصت مناسبی برای بحث و بررسی و گفت وشنود، درباره مسائل جامعه اسلامی است. علاوه بر آنکه از جهت تربیتی و حتی آموزش هم این تجمع ها، آثار مثبتی را به جای می گذارند و آموخته ها و دانسته های شرکت کنندگان را افزایش می دهند، نقش دیگر رمضان، بیان آرزوها و آرمان های اعتقادی، اجتماعی، سیاسی و حتی اقتصادی، در قالب مناجات ها و ادعیه شریف است که به این درخواست ها، رنگ و صبغه الهی می دهد.»
فرصتی برای همراهیبا محرومانماه مبارک رمضان فرصتی مناسب برای همدردی و همراهی با نیازمندان و مستمندان و فقیران است. گرسنگی و تشنگی، علاوه بر تأثیرهای مختلفی که در تن و جان انسان دارد، باعث می شود که انسان مزه غذا نداشتن را بچشد، بخصوص برای کسانی که در طول سال، در نازونعمت بسر برده و از انواع غذاهای رنگارنگ، سفره های بزرگ چیده اند، ماه مبارک رمضان، فرصتی زیباست تا آنها از آنچه بر فقیران و محرومان جامعه می رود آگاه شوند و به همین دلیل است که در این ماه، دلها برای کمک کردن و یاری رساندن به محتاجان آماده تر است.