باسمه تعالی
الف - مقدمه
واژه رمضان
رمضان ازواژه رمضَ یعنی شدت گرمای خورشید گرفته شده است رمضان ماه نهم ازماههای عربی است وماهی است که گرفتن روزه دراین ماه ازفرایض دینی است رمضان ماه نزول قرآن است درمجمع البیان گفته شده است رمضان ازرمضَ به معنی شدت تابش آفتاب برخاک است علت این تسمیه آن است که عرب ماهها را بازمانی که درآن واقع می شوند نامگذاری کرده اند و چون رمضان در زمان شدت گرما بود به این تسمیه قرار گرفت و گفته شده رمضان ازنامهای خداونداست رمضان درکلام ا... مجید فقط یک دفعه آمده است.
آغازوجوب روزه :
درروز دوم شعبان سال دوم هجری روزه ماه مبارک رمضان واجب شد
وظایف مومنین درماه مبارک رمضان :
پیامبراکرم صلی ا... علیه وآله و سلم بعداز ویژگیهای ماه مبارک رمضان ومیهمانی خدا درضمن خطبه ای که در جمعه آخرماه شعبان ایراد کردند به مطالبی اشاره می فرمایند که وظایف مادراین ماه ضیافت الهی باالهام ازاین دستورات سازنده روشن می گردد.
1-اولین دستورپیامبرخدا ودرواقع اولین قدم مومنین وانسانها دراین ماه مبارک این است که مومنین ازخداوند متعال بخواهند ودرخواست نمایند که نیت صادق وقلب پاک وطاهر داشته باشند فأ سألواا... ربکم بینات صادقه وقلوب طاهره
ازاین جمله پرمعنی این نکته رابرداشت می کنیم که شرط ورود به ماه مبارک رمضان وتوفیق پیدا کردن درانجام دستورات پیامبر دواصل مهم می باشد 1- نیت صادق 2- قلب طاهر
2- یوفّقکم لصیامه
دومین دستور رسول خدا (ص) ووظیفه مومنین روزه داراین است که برای موفقیت دراین امرالهی باید ازدرگاه الهی مسئلت نماییم که توفیق روزه گرفتن رابه ما عنایت بفرماید
3- تلاوه کتابه : یکی دیگرازچیزهایی که باید توفیقش راازدرگاه الهی مسئلت نمائیم مأنوس بودن باقرآن وخواندن آن وتأمل درآن می باشد
4- پیامبرعظیم الشأن درادامه این خطبه می فرمایند باگرسنگی وتشنگی خوددراین ماه مبارک گرسنگی وتشنگی روزقیامت رابیاد آورید
5- تصدّقوا علی فقرائکم ومساکینکم
دیگروظیفه مهم مومنین دراین ماه مبارک این است که به فقرا ، محرومین ودرماندگان رسیدگی شود پس کمک کردن ویاری نمودن مادی ومعنوی وفکری و... ازوظایف مهم واردین به ماه رمضان است
6- وقروا کبارکم
احترام گزاردن وادب ورزیدن درمقابل بزرگان ومخصوصاً پدرومادر یک وظیفه ارزشمند انسانها ومومنین درماه مبارک رمضان است .
7- وارحموا صغارکم
ترحم نمودن برکودکان وتوجه خاص به فرزندان ازجمله دستوراتی است که پیامبراکرم(ص) برآن تأکیددارند ومومنین باید توجه داشته باشند که درماه مبارک رمضان آن رابه نحواحسن اجرا نمایند.
8- وَصِلوا ارحامکم
یکی دیگر ازدستورات موکد پیامبر عظیم الشأن صله رحم نمودن وعنایت خاص به بستگان ورسیدگی همه جانبه به ایشان .
9- واحفظوا اَلسِنتکم
حفظ زبان ازگناهان واستفاده صحیح اززبان درمسیر رضایت حق تعالی یکی دیگراز فرمایشات رسول خداست که مومنین باید توجه دقیق داشته باشند
10- حضرت درادامه فرمایشات خود درخطبه ماه شعبان می فرمایند بدرستیکه شقی وبدبخت ودور ازسعادت کسی است که دراین ماه بزرگ ازآمرزش الهی محروم بماند
ب - پیشگفتار
ضیافت الهی درماه مبارک رمضان
چگونه به استقبال ماه مبارک برویم
ما به عنوان یک مسلمان مومن یا بهتر بگوییم بعنوان یک انسان مسئولیم ماهیت تمام عبادات رابدانیم تمام عبادات ازجمله نماز ، انفاق، حج، روزه دارای ماهیتی هستند که انسان می تواند با علم ومعرفت به ماهیت این عبادات راه ومسیر حرکت صعودی رابه نحوبهتر و( عالی تر) طی کنند.
هیچیک ازعبادات اززمانی که شهادتین را می گوییم واسلام می آوریم تامراتب بالاازاین قاعده مستثنی نیستند ماه مبارک رمضان هم برخوردار ازاعمال وعبادات خاص خودمی باشد وبرما بعنوان یک مسلمان مسئول لازم وواجب است که ماهیت آن رابه عنوان یک اصل مورد بررسی قرار دهیم واین چقدراشتباه است وجای تعجب دارد که ما می نشینیم ودرآخرشعبان به ماه مبارک رمضان فکرمی کنیم آیا کسی که درمورد ماه مبارک رمضان واعمال وعبادات مربوط به این ماه تفکروتفحص کرده وعلم ومعرفت کسب نموده باکسی که این علم ومعرفت را ندارد یکسان است.
هرعملی همینطوراست دوشخص که نماز می خوانند هردویک جورحساب برایشان باز نمی شود هرعملی را ممکن است توفیق انجامش را پیدا نکنیم حالا این ماه رمضان را توفیق پیدا کردیم زنده باشیم آیا تعیین داریم که سال دیگر به ماه رمضان می رسیم آیا ما می دانیم نماز صبح را که خواندیم به ادای نماز ظهر موفق خواهیم شد پس به طورکلی این قاعده را درنظر بگیریم بخصوص درماه مبارک توفیق به جاآوردن صحیح عبادات رااز دست ندهیم ما نمی دانیم که مصیبت ازدست دادن توفیق یعنی چه ؟ این مصیبت رادرک نکرده ایم .
مثلاً اگزنماز رااول وقت نخوانیم می گوییم عیبی ندارد نیم ساعت دیگر می خوانیم واینکه من دچارچه مصیبتی شده ام وچه توفیقی را ازدست داده ام نمی فهمم وچون این رادرک نکرده ام تضرع هم ندارم نماز صبح راکه می خوانیم دیگر تضرع وزاری نداریم که خدایا ما رابه نماز ظهر موفق کن درصورتیکه ما درروایات داریم عده ای نمازصبح راکه می خوانند چشمشان به خورشید است که وقت زوال کی می شود تا به عبادت بپردازند .
آیا چشمی که ظاهرش به خورشید است باطنش نیست ؟ مسلماً باطناً درتضرع است ومنافاتی هم با زندگی روزمره ندارد چون این اموری که برای شما بیان شد باطنی است یعنی شما می توانید درجمع باشید ولی این سیر وحرکت وجودی را نیز داشته باشید یعنی شما درونی سیر می کنید ودروناً برایتان افاضه می شود وکاری به ظاهر ندارد که مانع از امور مادی شما باشد اگر ما خیلی جلوتر ازرسیدن ماه مبارک رمضان با تضرع ازخدا بخواهیم که درانجام وظایفمان درخصوص اعمال ماه مبارک رمضان موفق شویم وعلم به این مسئله داشته باشیم که اگرموفق شویم چه نورانیتی وچه برکاتی برایمان خواهد داشت واگر موفق نشویم چه خسارت جبران ناپذیری را برای ما درپی خواهدداشت.
حتماً به امید خدامهمان شایسته ای برای این ضیافت خواهیم بود ولی چون نمی دانیم موفق بودن چه اثری دارد ونبودنش چه ضرری اصلاً نگران نیستیم .
پس قبل ازماه مبارک رمضان درآن جایگاههایی که دعا مستجاب می شود ازخدا بخواهیم خدایا ماه مبارک دارد می آید نکند نتوانم روزه بگیرم نکند به قیام لیلش موفق نشوم شبها را بخوابم خوب ، این را باید با تضرع از خدا بخواهیم که ای خدا درهای توفیقات روزافزون را برای مابازکن .
مرتب با خدادرارتباط باش درسحرگاهان ، درنمازشب، هنگام دعا درجلسات واجتماعات مذهبی دراماکن متبرکه حرم حضرات معصومین علیه السلام ازاوبخواهیم خدایا توفیق کسب علم ومعرفت همراه با عمل صالح عنایت بفرما خدایا توفیق عنایت کن که نمازهایمان رابا خشوع وخضوع وحضور ومراقبت کامل ازجهت اوقات وشرایط اقامه نماییم خدایا توفیق عنایت کن به مردم خدمت کنیم خدایا مارا موفق کن که بتوانیم درماه مبارک روزه هایمان رابگیریم خدایا ما را توفیق عنایت کن که باطن روزه را بفهمیم ودرک کنیم وروزه دار واقعی باشیم.
ازخدا با تضرع بخواهیم خدایا این یک ماه را توان بده تا بتوانیم درضیافت تو حضور داشته باشیم بایدبا تضرع ازخدا بخواهیم که ما دوست داریم درماه مبارک شبانه روز علی الاتصال دراختیار توباشیم دراین صورت محال است خداوند شمارا یاری نکند ولی باید این خواستن طلب حقیقی باشد.
اما متأسفانه درزوایای وجود ما خیلی مسائل هست که ازآنها درفراریم یعنی دنبال روزنه ای می گردیم که زیربار خیلی از مسائل شانه خالی کنیم دوست داریم بهشت را به ما به بهانه بدهند .
یازده ماه تمام ترشی می خوریم، حبوبات می خوریم، سرکه می خوریم ، آش می خوریم درآستانه ماه مبارک می گوییم برویم دکتر ببینیم می توانیم روزه بگیریم یا نه؟ اصلاً نمی دانیم ریشه اینها ازکجاست.
اگردردنیا بشقاب غذارا ازجلویمان بردارند می گوییم اجازه بده ازاین غذا هم بخورم چون خوشمزه است اما درامرآخرت بشقابها رادودستی تقدیم می کنیم وبه کمترین حدعبادات بسنده می کنیم.
ضیافت درکجاست وبه چه شکلی انجام می شود :
حال ببینیم این چه ضیافتی است که خداوند میزبان ماست وضیافت درکجاست برای درک این موضوع وبطورکلی برای کسب علم ومعرفت باید ازخداوند بخواهیم که فهم و عمل مارا یاری فرماید طاعات وعبادات نباید برای ما تکلیف باشد.
حقیقت طاعات وعبادات تکلیف نیست چیز دیگراست نفهمیده اند که حقیقت طاعات وعبادات همان عبودیت است همان عبدبودن است بندگی کردن است یعنی با نماز خواندن ، روزه گرفتن، دل راازغیرخداپاک کردن است ولو با ترک امور مباح ، درماه مبارک رمضان آیا ماحرام را ترک می کنیم ؟ یا ازمباح ؟
باید بدانیم اگر می خواهیم نمازمان قبول شود روزه مان قبول شود وعباداتمان مورد قبول حق تعالی قراربگیرد باید بدانیم که عبادت آن چیزی است که قلب مارا ازغیرخدا پاک کند اما وقتی بررسی می کنیم می بینیم پاک نکرده اوضاع واحوالم خراب است لذا هیچیک ازعباداتم مفهومی ندارد عبادتهای ما هیچ سازندگی درما ایجاد نکرده است چرا؟ زیرا دین را غلط آموخته ایم اگردو رکعت نماز بخوانم یک عمرمرا بیمه می کند ولی اگر اسرار نماز یا به طورکلی هرعبادتی رانفهمیم عمری هم که نماز بخوانیم سودی نخواهد بخشید .
این ضیافت الهی ظاهری است یا باطنی؟
این ضیافت البته که درباطن است درباطن میهمان خداییم ، بانخوردنها، نخوابیدنها، نرفتنها، نگفتن ها، اما واقعاً نخوردن است؟ یا درعین حال خوردن است درباطن .
این دهان بستی دهانی باز شد
کو خورند لقمه های راز شد
گرتواین ابنان زنان خالی کنی
پرزگوهرهای اجلالی کنی
طفل جان ازشیر شیطان باز کن
آن زمانش با ملک همراز کن
این نخوردن عین خوردن است اما درکجاست؟ این خوردن به قول شیخ بهایی نان وپنیر وحلوا نیست پذیرایی درباطن است خدا کی ساقی می شود ؟ چرا خداوند فرموده ( اَلصومُ لی وانا أجرا به ) . حضرت حق تعالی جل وعظمته می فرماید روزه مال من است من خودم جزای روزه هستم پس میزبان مستقیم خداوند است برای همین است که با شراباً طهورا پذیرایی می کند این شراب هم پاک است هم پاک کننده .
این شراب ، شرابی است که وجودرا ازغیرخدا پاک می کند این شراب، شراب رمضان است واین شراب را فقط درماه مبارک رمضان به روزه دار می دهند.
همانطور که انسان درماه مبارک رمضان تشنه است دلش می خواهد بخورد درهمان حال که می خورد اما می خورد درکجا؟ درباطن. ولی درباطن نمی فهمد وقتی خودمان راازاین طرف صاف می کنیم ونمی خوریم حتماً آن طرف سیراب می شویم اگردراین طرف مشغول باشیم درآن طرف درضیافت حق نیستیم حضرت علی (ع) می فرمایند: روزه سپری از آتش است.
حال اگر روزه هایمان را مورد تدبّر قراردهیم می بینیم دراین چندساله نه تنها سپری درمقابل آتش نداشته ایم چون آتش که بیرونی نیست غضب است ، حُقّه است تعلق است، حرص است، کینه جویی ودنیا خواهی است . بلکه همه جهنم ها درباطن من حکومت می کند . کدام ضیافت رفته ام روزه ام چه سپری شده ؟ اما روزه واقعی هم از آتش دوراست وهم ازشراب طهور استفاده می کند و خالی شدن از شیطان و سپری از آتش است .
و هم اینکه راه قرب را بر انسان باز می کند و انسان را به قرب حق تعالی می رساند .