تحقیق مقاله دیابت و بیماران دیابتی

بیمار دیابتی، بیماری است که بدن او توانایی تنظیم قند خون خود را ندارد و منظور از قند، فقط قند و شکر خوراکی که مصرف می‌کنیم نیست.

قند به دسته خاصی از ترکیبات بیوشیمیایی گفته می‌شود ونه تنها قند و شکر بلکه بسیاری از ترکیبات خوراکی در این دسته قرار می‌گیرند.

قند مصرفی بدن که در خون شناور است گلوکز نامیده می‌شود و تنظیم گلوکز توسط آنزیم مخصوصی صورت می‌گیرد که درون بدن از غده لوزالمعده ترشح می‌شود و این آنزیم به انسولین معروف است. بالا بودن قند خون یا همان گلوکز در خون، در بیمار دیابتی به علت اختلال در کار انسولین است.

پزشکان بیماران دیابتی را به دو دسته تقسیم می‌کنند: بیماران مبتلا به دیابت نوع اول و بیماران مبتلا به دیابت نوع دوم.

دیابت نوع اول که بیشتر در کودکان و جوانان دیده می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که لوزالمعده به میزان کافی انسولین تولید نمی‌کند، در نتیجه این بیمار نیاز به تزریق انسولین دارند.این نوع دیابت تا حد زیادی ریشه ژنتیکی دارد و با علایمی مثل عطش زیاد، تکرر ادرار، خستگی و تاری دید همراه است.

اما دیابت نوع دوم که هر روز تعداد بیشتری در کل جهان به‌آن مبتلا می‌شوند در اکثر موارد بدون نشانه است و به همین علت فرد متوجه بیماری خود نمی‌شود و بیماری به صورت مزمن در می‌آید.

دیابت نوع دو در دراز مدت به اندام‌های درونی بدن آسیب می‌زند و فرد بیمار زمانی متوجه بیماری خود می‌شود که بالا بودن قند خون باعث یک بیماری دیگر شده است.

دیابت نوع دوم عامل بسیاری از بیماری‌های قلبی و عروقی، نارسایی‌های کلیوی، ضعف بینایی و یا حتی نابینایی است. بالا بودن قند یا گلوکز خون به رشته‌های عصبی بشدت آسیب می‌زند و این آسیب که بیشتر اعصاب پا را درگیر می‌کند می‌تواند منجر به زخم‌های عفونی و یا حتی قطع عضو شود.

مهمترین علت ابتلا به بیماری دیابت نوع دوم، تغذیه نادرست و کم‌تحرکی است و هر چه که جوامع صنعتی‌تر و مدرن‌تر می‌شوند، تعداد افراد مبتلا به این بیماری هم بیشتر می‌شود.

در دیابت نوع دوم انسولین به میزان کافی در بدن ترشح می‌شود، اما به درستی عمل نمی‌کند و این نوع دیابت را تنها با تغییر روش زندگی می‌توان کنترل کرد.

درمان بیماری دیابت آسان نیست و این بیماری مشکلات بسیاری را برای فرد مبتلا به همراه می‌آورد، در نتیجه پیشگیری از ابتلا به بیماری بهترین راه است.

افزایش فعالیت بدنی و داشتن رژیم غذایی سالم بهترین راه‌ها هستند. مصرف لبنیات کم‌چربی در کاهش خطر ابتلا به دیابت موثر است. لبنیات مثل شیر به علت دارا بودن عنصر منیزیم، به تنظیمات درون سلولی از جمله تنظیم قند کمک می‌کنند.

همچنین مصرف سیر، که تحقیقات زیاد روی آن صورت گرفته است به کنترل قند خون کمک می‌کند و مصرف روزانه سیر تازه همراه غذا در این زمینه بسیار موثر است، اما بهتر است بعد از ‪ ۴۵سالگی هر ماه با آزمایش خون، فاکتورهای خونی را کنترل کرد و از سلامت درونی بدن مطمئن شد، بویژه‌اگر از مشکل چاقی رنج می‌برید یا چربی خونتان بالاست.

پیشگیری دیابت

در سالهای اخیر محافل علمی و مراکز دانشگاهی، توجه زیادی به پیشگیری بیماریهای غیر عفونی و واگیر داشته اند. امروزه پیشگیری در مورد اکثر بیماریها از جمله بیماریهای قلبی – عروقی، فشار خون، بدخیمی ها، حوادث و دیابت انجام می شود. در دیابت نیز پیشگیری بصورت فعال و در سه سطح اولیه، ثانویه و ثالثیه اجرا می گردد. در کشورهای اروپایی، برنامه گسترده ای برای پیشگیری از بروز دیابت در کودکان با استفاده از نیکوتینامید اجرا می شود.

(European Nicotinamide Diabetes intervention)

همچنین در آمریکا از سال 1996 میلادی یک برنامه جامع در چند مرکز برای پیشگیری از دیابت به اجرا درآمده است. در این مقاله سعی شده است علاوه بر مرور مختصری بر پاتوفیزیولوژی دیابت جنبه های پیشگیری آن مورد بررسی بیشتری قرار گیرد.

پیشگیری اولیه در دیابت کودکان

دیابت نوع «I» که در این مقاله بعنوان دیابت کودکان مورد بحث قرار می‌گیرد، در نتیجه تخریب انتخابی سلولهای «بتا»‌ی مولد انسولین در جزایر لانگرهانس ایجاد می‌شود. اکثر محققین معتقدند که تخریب سلولهای بتا در اثر یک پاسخ اتوایمیون با واسطه لنفوسیتهای T بطور اختصاصی علیه یک یا چند پروتئین سلولهای بتا فعال می‌شوند صورت می‌گیرد.

پاسخ اتوایمیون شامل اختلال یا اختلالاتی در چرخه تنظیم ایمنی می باشد که باعث غلبه سلولهای (*1)Th1 و سیتوکاینهای تولید شده از آنها بر سلولهای (*2)Th2 می‌شود.(1)

حال ایی سوال مطرح است که آیا می‌توان از بروز دیابت تیپ I جلوگیری کرد؟ از آنجا که دیابت نوع «I» در زمینه‌های خاص ژنتیکی بروز می‌کند و این استعدادهای ژنتیکی غیرقابل تغییر هستند بنابراین توجه بیشتر به حذف و یا کاهش عوامل محیطی و بروز دهنده، معطوف می‌شود.

عوامل بروز دهنده محیطی در دیابت شامل عفونتها بخصوص عفونتهای ویروسی و عوامل تغذیه‌ای می‌باشند.

شناخت عفونتهای مرتبط IDDM به تهیه واکسن و پیشگیری از بروز آنها کمک می‌کند. ارتباط سرخجه مادرزادی با بروز دیابت، کاملا مشخص است. و بنابراین واکسیناسیون سرخجه برای دختران در آستانه ازدواج کاملا ضروری است. (1)

 از فاکتورهای تغذیه‌ای،‌استفاده از شیر گاو در سنین پایین، بیشترین همراهی را با IDDM دارد. ثابت شده است که استفاده از شیر مادر و ادامه آن تا دو سالگی از بروز دیابت جلوگیری می‌نماید. (2)                 

در بعضی از کشورها نوزادان را هنگام تولد از نظر استعداد ابتلا به دیابت و HLA(3*) بررسی می‌کنند و در صورتی که احتمال ابتلا باشد کودک را از تغذیه شیر خشک و شیر گاو منع می‌نمایند. ولی ارجح آن است که تمام کودکان تا دو سالگی از شیر مادر استفاده نمایند.

توصیه کلی این است که حداقل قبل از 9 ماهگی پروتئین شیر گاو به کودک خورانده نشود. همچنین مصرف غذاهای دود داده شده و قهوه در طی حامگی محدو د شود. (3)

مشاهده شده که نیکوتینامید تولید مجدد سلولهای «بتا» در حیوانات آزمایشگاهی با دیابت خودبخودی یا القا شده را بهبود می‌بخشد و در صورتی که قبل از شروع بیماری تجویز گردد، باعث پیشگیری از بروز دیابت بالینی در حیوانات آزمایشگاهی می شود. (3*) نیکوتینامید در مطالعات متعددی،‌در افراد با دیابت تازه تشخیص داده شده،‌ مورد استفاده قرار گرفته و نتایج بدست آمده متغییر بوده است. در برخی مطالعات آثار مفید محدودی گزارش شده، ولی در سایر مطالعات مفید نبوده است. در کل به نظر می‌رسد نیکوتینامید آثار مفیدی جهت حفظ عملکرد سلولهای بتا داشته باشد و با توجه به نداشتن عوارض جانبی و گران نبودن این دارو دو مطالعه وسیع بالینی کنترل شده در مراکز متعدد بصورت هماهنگ بصورت کور دوسویه در بستگان کودکان دیابتی اجرا شده است. (1و4)

NEuropran Nicotinamide Diabetes Intervention Trial (EN-DiT), German (Deutsch) Nicotinamide Diabetes Intervention study.

از نظر تئوری می‌توان هر کدام از اتو آنتی ژنهای انتخاب شده سلولهای بتا را برای جلوگیری از بروز دیابت تیپ «I»‌ از طریق القای تحمل خودی یا تنظیم مجدد سیستم ایمنی بکار برد. انسولین این مزیت را دارد که اختصاصی سلول بتا می‌باشد و سیستم ایمنی را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد، اثراتش در انسان بخوبی شناخته شده است و عوارضش قابل کنترل است، از این رو در مطالعات انسانی مورد توجه قرار گرفته است. مطالعات متعدد بالینی، بیانگر این حقیقت است که درمان زودرس و شدیدتر با انسولین می‌تواند منجر به حفظ عملکرد سلولهای بتا و کنترل متابولیک بهتر و دوره ماه عسل طولانی تر شود. در یک مطالعه که در فلوریدا انجام شده و طی آن به بیماران تازه تشخیص داده شده، دو فهته انسولین وریدی تجویز گردیده است، عملکرد سلولهای بتا حداقل به مدت یکسال حفظ شده است.

در مطالعه دیگری که در بوستون و مونیخ بر روی بستگان بیماران مبتلا به دیابت که در معرض خطر بالای بروز دیابت بودند، صورت گرفته و دوره‌های انسولین وریدی و زیرجلدی برای آنان تجویز شده است،‌ در هر دو مورد تاخیر شروع دیابت بالینی مطرح شده است.(1)

تجویز اتوآنتی ژنهای دیگر بصورت خوراکی، نازال، آنتی بادیهای ضد سیتو کاینها نیز مورد بررسی است.

در مجموع مسیر مطالعات بیانگر این واقعیت است که پیشگیری از بروز دیابت نوع اول یک امر دست یافتنی است. (1)

پیشگیری ثانویه در دیابت کودکان

IDDM یک بیماری اتوایمیون می‌باشد و استفاده از سرکوب کننده های ایمنی به عنوان روشی برای جلوگیری از پیشرفت بیماری،  منطقی به نظر می‌رسد. از کورتیکواستروئیدها و آزاتیوپرین برای این منظور استفاده شده است و نتیجه، کاهش سرعت پیشرفت بیماری و طولانی شدن دوره ماه عسل بوده است. متاسفانه با این درمانها سیر بیماری متوقف نمی‌شود و عوارض داروهای فوق بروز می‌نماید. از سیکلوسپوزین A نیز اثرات مفیدی دیده شده است. نیکوتینامید و انسولین خوراکی نیز در این مرحله مورد استفاده قرار گرفته است. (3و5)

 توصیه های لازم به خانواده‌ها

والدینی که یک کودک دیابتی دارند نگران بروز دیابت در برادران و خواهران او هستند. از نظر کلی باید یادآور شد که احتمال بروز کم است ( 8-16 درصد). در بعضی از مراکز از فرزندان دیگر خانواده I.C.A.(4*) بعمل می‌آید و اگر در کودک بالای 6 سال منفی باشد، فرد در حداقل احتمال بروز دیابت قرار دارد. در فرد زیر 6 سال اگر منفی باشد هر سال باید تکرار شود، هر گاه I.C.A. مثبت باشد باید M.C.H (5*) کامل بعمل آید و اگر فرد در معرض خطر تشخیص داده شد یکی از دو روش مصرف نیکوتینامید یا انسولین درمانی به امید جلوگیری از پیشرفت بیماری انتخاب می‌شود. از آنجا که در این روشها هیچ تضمینی وجود ندارد، هر خانواده ای قبل از تصمیم گیری برای آشنا شدن با خطرات، زمینه ها و فواید بالقوه باید آگاهی لازم را کسب نماید. (3)

پیشگیری ثالثیه در دیابت کودکان

در هر حال وقتی یک کودک به دیابت مبتلا شد و اقدامات پیشگیری اولیه و ثانویه موثر نبود، با کنترل دقیق بیمار و نظارت بر آن باید از بروز عوارض حاد و مزمن دیابت جلوگیری نمود. استفاده از دوزهای متعدد انسولین با استفاده از سرنگهای مخصوص بدون درد، استفاده از گلوکومتر برای کنترل مکرر قند خون، اندازه گیری HbAlc هر سه ماه یکبار و معاینات مکرر بالینی در جهت کنترل بهتر و جلوگیری از عوارض و مرگ و میر با اهمیت هستند. از داروهای نظیر کاپتوپریل به منظور جلوگیری از پیشرفت نفروپاتی دیابتی و بتاسیکلو دکسترین به منظور جلوگیری از بروز رتینوپاتی استفاده شده است.