هپاتیت B در ایران :
در ایران مبتلایان حدود 3% کل جمعیت را شامل می شود که با در نظر گرفتن جمعیت ایران حدود 2 میلیون نفر به این ویروس آلوده هستند . از این تعداد حدود 200 تا300 هزار از این افراد دچار هپاتیت مزمن B می باشند که نیازمند تشخیص شدت التهاب کبد و در صورت نیاز درمان می باشند .
تعریف بیماری :
هپاتیت B نوعی بیماری عفونی است که در اثر ورود ویروس HBV به بدن و حمله آن به بافت کبد ایجاد می شود .
مخزن عفونت :
انسان تنها مخزن و نگهدارنده ویروس در طبیعت است .
مواد آلوده کننده :
خون آلوده منبع اصلی ویروس هپاتیت B است .سایر مایعات بدن که ویروس در آن ها وجوددارد عبارتند از مایع منی ، ترشحات مهبل و بزاق . البته ویروس در ترشحات دیگری از بدن افراد آلوده نیز شناسایی شده است ولی این ترشحات اهمیتی در انتقال عفونت ندارند .
علائم و نشانه های بیماری :
باید دانست که علائم انواع هپاتیت های ویروسی تقریبا مشابه است و براساس علائم بالینی نمی توان نوع هپاتیت را تشخیص داد .
از زمان ویروس هپاتیت B به بدن فرد غیر ایمن تا بروز اولین علائم بیماری از 4 هفته تا 6 ماه زمان لازم است .
سپس فرد علائمی غیر اختصاصی مانند تب ،درد مفاصل و بثورات پوستی ، بی حالی ، خستگی ، بی اشتهایی ، درد عضلانی ، تهوع و استفراغ را نشان می دهد و در معاینه ممکن است بزرگی کبد و عقده های لنفاوی وجود داشته باشد .
پس از این علائم زردی آغاز می گردد که در سفیدی چشم واضح تر و بهتر دیده می شود و به تدریج تمامی پوست بدن را در بر می گیرد . در مرحله زردی معمولا تب کاهش می یابد . ممکن است ادرار پررنگ و مدفوع کم رنگ شود .
کاهش زردی معمولا پس از چند روز تا یک هفته شروع می شود ولی ممکن است 4 تا 6 هفته طول بکشد . اصولا هر چه علائم بیماری شدید تر باشد بدان معنی است که پاسخ های دفاعی بدن به عفونت شدیدتر بوده و در صورت رفع علائم ، احتمال مزمن شدن بیماری کمتر است .
پس از این علائم ، مرحله نقاهت و بهبودی فرا می رسد . بسته به شرایط مختلف ، عده ای از بیماران بهبودی کامل خود را به دست می آورند و در برخی دیگر عفونت به حالت مزمن در می آید .
هپاتیت مزمن :
چنانچه ویروس هپاتیت B طی 6 ماه از بدن بیمار پاک نشود ، بیماری مزمن شده است .احتمال مزمن شدن به چند عامل بستگی دارد :
1 سن : مهمترین عامل تعیین کننده مزمن شدن بیماری است . در صورت ابتلای به هپاتیت B%95 نوزادان ،20% کودکان و 1 تا 10 % بالغین به فرم مزمن بیماری تبدیل می شوند.
2 زمینه ژنتیکی
3 ابتلا به عفونت خفیف و بدون علامت
4 ضعیف بودن دستگاه ایمنی و دفاعی بدن
5 عفونت با حجم زیاد ویروس
6 عفونت در معتادان و افراد مبتلا به هموفیلی
علائم هپاتیت B مزمن :
در اغلب افراد مبتلا به هپاتیت B مزمن ، عفونت به صورت خاموش است و فرد علامتی ندارد . به این گروه ، ناقل سالم می گویند .
در درصد کمی از افراد مبتلا به فرم مزمن( 1 تا 5% ) ، عفونت نهفته فعال می شود و آسیب کبد ادامه می یابد . در این موارد اصطلاحا هپاتیت مزمن فعال روی داده است که در صورت عدم پاسخ به درمان ، زردی ، بی حالی ، بی اشتهایی ، تهوع و کسالت ادامه می یابد و در نهایت ، بافتی جایگزین بافت طبیعی کبد می شود که توانایی انجام وظایف کبد در بدن را ندارد . به این مرحله سیروز کبدی گفته می شود که علائم آن به صورت جمع شدن مایع و تورم شکم ،تورم پاها ، تمایل به خونریزی های زیر پوستی و گوارشی ، بزرگ شدن سینه ها در مردان ، کوچکی بیضه ها و علائم مغزی است . درصد کمی از موارد هپاتیت مزمن به سرطان کبد مبتلا می شوند .
راه های انتقال :
1 انتقال از مادر آلوده به نوزاد ( شایع ترین راه ابتلا در کشور )
2 استفاده از سرنگ مشترک در معتادان تزریقی
3 _ فرورفتن سوزن آلوده در دست ( در کارکنان بهداشتی درمانی )
4 _ تماس جنسی محافظت نشده با فرد آلوده
5 _ تماس نزدیک با افراد مبتلا
درمان بیماری :
هپاتیت B حاد احتیاج به درمان با داروهای ضدویروس ندارد و درمان های حمایتی جهت طی دوره حاد کافی است و اکثر موارد مبتلا ( به خصوص کسانی که بعد از بلوغ مبتلا شده باشند ) بهبودی کامل خود را به دست می آورند . در حال حاضر درمان هپاتیت B مزمن در بیمارانی انجام می شود که دچار بیماری فعال و تخریب پیشرونده کبد هستند و بهتر است که درمان قبل از شروع علائم سیروز یا آسیب واضح کبدی شروع شود . هدف از درمان هپاتیت مزمن جلوگیری از فعالیت و تکثیر ویروس و متوقف کردن روند تخریب کبد توسط ویروس است . بنابراین ناقلین سالم هپاتیت B باید حتی در صورت نداشتن علائم هر شش ماه یک بار با مراجعه به پزشک و انجام یک آزمایش خون وضعیت سلامت کبد خود را مشخص نمایند . چنانچه آسیب پیشرونده کبد در آزمایش ها مشخص شود و نمونه برداری از کبد نیز آن را تائید کند ، داروهای اختصاصی ضدویروس برای فرد تجویز می گردد که تاثیر نسبتا مناسبی در کنترل بیماری دارند .