تحقیق مقاله علف های هرز

علف های هرز

 مقدمه

امروزه علف های هرز از جمله مسائل و مشکلاتی است که کشاورزان سراسر دنیا با آن دست به گریبان  می باشند. علف های هرز معمولا ازطریق دانه های گیاهی، پرندگان، حیوانات و باد پراکنده شده و تکثیر می شوند.

اکثر علف های هرز خطرناک نیستند و تعدادی از آنها را می توان را بایک زراعت خوب که لازمه تولید اقتصادی محصولات زراعی است قابل کنترل نگهه داشت.

علفهای هرز بعنوان جزء جدایی ناپذیر اکوسیستمهای زراعی و غیر زراعی و یکی از مهمترین عوامل کاهش دهنده محصولات کشاورزی  به شمار می‌روند، به طوریکه مشکلات این گیاهان،میلیونها کشاورز و هزاران محقق را به خود مشغول داشته است. به عقیده برخی از محققین، خسارت علفهای هرز به محصولات زراعی می تواند بین10 تا 100 درصد متغیر باشد و به طوری که اگر این گیاهان بدرستی کنترل یا مدیریت نشوند، زیان آنها به تولیدات کشاورزی می تواند بیش از آفات وبیماریها باشد.

از 250000 گونه گیاهی شناخته شده حدود 250 گونه (1/0 درصد) آن علف هرز می باشند که 76 گونه از آنها جزء مضرترین علفهای هرز دنیا به شمار می روند. این 76 گونه به 30 خانواده گیاهی تعلق دارند که حدود نیمی از آنها متعلق به دو خانواد ه گندمیان(Poaceae) و کاسنی(Asteraceae) میباشند.

مشکل علفهای هرز و کنترل آنها با آنکه در کشور ما سابقه طولانی دارد اما تا دهه های اخیر بعنوان فعالیتی جنبی به حساب می آمد. شناخت بیشتر نقش علفهای هرز در کاهش تولید باعث آن گردیده که در سالهای اخیر توجه به شناخت و کنترل این گیاهان بیشتر شود . به طوری که امروزه تلاش تعدادی از کشاورزان ما درجهت کنترل علفهای هرز، مبتنی بر روشهای علمی است که در کشورهای پیشرفته رایج می باشد. از طرف دیگر مشکلات زیست محیطی ناشی از کاربرد بی رویه علف کشها سبب شده که در رابطه با کنترل علفهای هرز قبل از هر چیز توجه ویژه ای به شناخت بیولوژی و اکولوژی این گیاهان معطوف شود.

برای دست یابی به یک نظر جامع در مورد مسئله علفهای هرز، شناخت دقیق فلور علفهای هرز ضروری است، در حقیقت ماهیت فلور علفهای هرز تا حد زیادی زمان و روش کنترل را تعیین می کند. بنا بر این شناسایی و برآورد جمعیت علفهای هرز هر منطقه به عنوان یک نیاز اولیه برای اتخاذ روشی مؤثر در اجرای برنامه های کنترل مطرح است.

شناسایی فلور علفهای هرز یک منطقه علاوه بر نقشی که در مدیریت این گیاهان دارد، می تواند در زمینه استفاده های دارویی و مرتعی از این گیاهان نیز حائز اهمیت باشد.

 تعریف علف هرز

به طور کلی علف هرز گیاهی است نا خواسته، مضر و خسارت زا که باعث تداخل در عملیات زراعی شده که باعث بالاترین هزینه کارگری و افزایش هزینه تولید می شود و عملکرد محصول زراعی را کاهش

می دهد. این گونه از گیاهان را به عنوان علف می شناسیم.

علف هرز گیاه مخصوص و مشخصی نیست که به طور ذاتی علف هرز باشد بلکه به دلیل غیر قابل استفاده بودن و ضرو زیان حاصل از آنها کاملا ً نا خواسته است، علف هرز نامیده می شود. 

 کنترل علف های هرز

آلوده شدن مزارع به علف هرز باعث بروز مشکلات جدی می شود که برای کنترل آن به برنامه ریزی اصولی و طرح ریزی شده در سطح کشور نیاز است. در برنامه کنترل، نوع ترکیب فلور گیاهی علف هرز بسیار مهم است و باید در نظر گرفته شود، اگرچه فلور گیاهی علف هرز در یک منطقه، به صورت ایستا و ثابت باقی نمی ماند و همواره علف های هرزجدید به مناطق تحت کنترل و مبارزه شدید هجوم می آورند. از آن پس فلور علف های هرز یک منطقه شامل گونه هایی خواهد بود که بتوانند برتری خود را نشان دهند و از روش های جدید کنترل نیز بگریزند.

برخی گونه ها که نسبت به روش های کنترل مقاومت نشان داده اند، از طریق مزارع مجاور، کانا لهای آبیاری و سایر موارد مشابه، به مزارع هجوم می آورند. این گیاهان برای حفظ موجودیت و بقای خود لازم است که از مقاوم ترین علف های هرز یک فلور باشد، بنابراین مسأله کنترل علف های هرز تنها به حذف یا محدود کردن جمعیت علف های هرز یک مزرعه مربوط نمی شود، بلکه باید هدف برنامه ریزی طوری باشد که به طور مؤثر، از ورود و استقرار گونه های جدید علف هرز نیز جلوگیری کند. یک برنامه جامع و فراگیر کنترل علف های هرز باید قادر باشد که امکان موارد فوق را به طور همزمان فراهم کند.

برنامه کنترل علف هرز به چهار بخش تقسیم می شود.

 1) برآورد

برای دست یافتن به یک نظر جامع در مورد مسأله علف های هرز، برآورد دقیق فلور علف های هرز ضروری است. در حقیقت ماهیت فلورعلف هرزکه تاحد زیادی نوع روش انتخابی برای کنترل را تعیین

می کند، بنابراین برآورد علف های هرز به عنوان یک نیاز اولیه برای اتخاذ روش مؤثر در اجرای برنامه کنترل مطرح است. چون طبیعت همیشه منابع جدیدی از گونه های علف هرز را برای جایگزینی با گونه های حذف شده دارد، لذا انجام برآورد به صورت دوره ای لازم است. در این برآوردها باید علاوه بر فهرست کردن علف های هرز موجود و تعیین دامنه خسارت ناشی از آنها، مسائل و مشکلات آینده علف های هرز نیز به خوبی پیشگویی شوند.

 2) آزمایش

از آنجا که گیاهان زراعی و علف های هرز عناصر غذایی، آب و مواد معدنی را از منبع مشترک تامین می کنند و ارزش این مواد برای هردو یکسان است، لذا روش های اتخاذ شده برای حذف علف های هرز ممکن است به گیاهان زراعی نیز صدمه وارد کند، لذا استفاده از هر روش کنترل علف های هرز، نیازمند تحقیق جامع و کامل قبل از به کارگیری عمل آن روش است.

بخش آزمایش برنامه، خود به چهار مرحله تقسیم می شود:

 الف ا نتخاب مواد آزمایشی: همه ساله تعداد زیادی از علفکش های شیمیایی در دسترس قرار می گیرند. انتخاب یک علفکش مفید بر مبنای آزمایش های مزرعه ای باعث صرف هزینه و زمان خواهد شد. مقایسه و انتخاب مقدماتی این مواد شیمیایی ترجیحا ً باید در گلخانه و داخل گلدان و در شرایط کاملا ً کنترل شده و بر اساس روش های استاندارد آزمایش انجام گیرد. آزمایش ها شامل بررسی اثر نوع و غلظت علفکش برروی علف های هرز رایج، سطح بروز مسمومیت برای گیاه زراعی و اثر ماده شیمیایی بر روی خاک، هم از نظر استفاده و هم از نظر واکنش گیاه زراعی، علف هرز و میکروفلور خاک، به پس مانده سم خواهد بود.

این آزمایش ها باید برای انواع مختلف خاک و درجات متفاوت دما و رطوبت تکرارشود. برای جلوگیری از اثرات تصادفی ناشی از روش نادرست مصرفی علفکش، استاندارد کردن این آزمایش ها ضروری است.

 ب آزمایش در مزارع تحقیقاتی: مواد شیمیایی انتخاب شده باید در مقایس وسیع و در سطح مزرعه مورد آزمایش و مقایسه آماری واقع شوند. در طی این مرحله، علاوه بر نوع مواد شیمیایی، روش های کنترل شیمیایی و زراعی مورد مقایسه قرار می گیرد. زمانی که علیه علف های هرز مهاجم استقرار یافته به صورت طبیعی، از روش های کنترل شیمیایی یا زراعی استفاده شود، میزان دقیق فعالیت علفکشی معلوم می شود. لازم است این آزمایش ها در سطح قطعه زمین های مختلف انجام گیرد تا مسأله علف های هرز اصلی را در تمام قطعات مورد آزمایش قرار دهد.

آزمایش های مزرعه ای شامل دو دسته است: در دسته اول، هر تیمار کنترل شیمیایی یا زراعی، به تنهایی مورد آزمایش قرار می گیرد. و در دسته دوم، ترکیبات مناسبی از کنترل شیمیایی و زراعی آزمایش

می شود و پس از آن، نتایج مناسب حاصل از آزمایش، در مقیاس وسیعتر و در سطح مزارع اجرا می شود.

ج – آزمایش مزرعه ای در مقیاس وسیع: فایده اقتصادی حاصل از کنترل علف های هرز در سطوح محدود کم است، اما وقتی که آزمایش در مقیاس وسیعترپیاده شود، ( مساحت بیش از 4/0هکتار) صحت نتایج آزمایش از نظر مسائل اقتصادی و غیره بیشتر مشخص می شود.

 د – تحقیات پایه ای: در مورد کنترل علف های هرز مجموعه ای از مسائل عمده وجود دارد که تا کنون به روش های کنترل مربوط نمی شود. برای حل این مسائل و طرح دیدگاهی جدید و آسان، لازم است که تحقیقات دراز مدت صورت گیرد.

ریشه کن کردن علف هرز قیاق(Sorghum  halepense) درمزارع نیشکر و علف هرز اویار سلام ارغوانی (Cyperus  rotundus) درمزارع ذرت، از جمله مسائلی است که نیاز به توجه فوری دارد.

 3) مزارع نمایشی

با توجه به اینکه کنترل شیمیایی علف های هرز از روش های به نسبت جدید نبرد با علف های هرز به شمار می رود و از سوی کشاورزان مترقیّ به آن توجه می شود، لذا قبل از پیاده شدن برنامه در سط وسیع، لازم است که در مناطق مختلف زراعی انجام شود تا کشاورزان نسبت به کنترل شیمیایی متقاعد شوند. در عمل به کارگیری این روش ها به وسیله کسانی که هنوز تجربه عملی این کار را ندارند، همراه با استقبال از خطری بزرگ برای تولید محصول زراعی خواهد بود. بنابراین وجود یک برنامه برای کسب تجربه کشاورزان و آشنایی آنها با به کارگیری مطلوب این روش ها ضروری است.

 4) طرح ریزی برنامه کنترل

هرگاه در مورد علف های هرز در سطوح وسیع مشکل خاصی به وجود آید، لازم است برنامه عملیاتی مدوّنی برای مقابله با تهدید پیش آمده طرح ریزی شود. این برنامه باید به ترتیب زیر تقسیم شود:

 الف- مرحله کاوش و جستجو: یک جستجوی سریع اولیه در مورد مسائل مختلف علف هرز، بررسی امکان استفاده از روش های کنترل شناخته شده، مسائل اقتصادی و سایر موارد، باید جنبه های اصلی این مرحله باشد. در کنار آن انتخاب روش کنترل شیمیایی و زراعی از بین روش هایی که قبلا ً موفقیّت خود را درآن منطقه نشان داده اند، در سه منطقه که نماینده همه مناطق باشند نیز باید انجام شود. آزمایش ها با کاربرد مواد شیمیایی و آزمایش های زراعی در مقیاس بزرگتر نیزمفید است. این مرحله باید در طول یک سال و یا دوسال انجام گیرد.

 ب- مرحله آزمایش: بر اساس نتایج حاصل از مطالعات مرحله قبل، آزمایش های مزرعه ای در چند نقطه پیاده می شود، به طوری که علف های هرز عمده منطقه را در برگیرد. آزمایش در مقیاس وسیع نیز

می تواند در سطوح وسیعتر در مناطق مختلف، با همان علف کش های بررسی شده در مرحله اول انجام گیرد. روش های انتخاب و گزینش باید بر اساس اصول استاندارد باشد و با شرایط آزمایشی مزرعه مقایسه شود. بررسی کاملتر و جامع تر می تواند مساحت وسیعتری را تحت پوشش قراردهد و به مسائلی چون فهرست کردن علف های هرز موجود، فراوانی و پراکنش علف های هرز، و تعیین خطرناک ترین علف هرزنه تنها برای زمان حال، بلکه برای پیش بینی مشکلات در آینده نیز به پردازد. این مرحله از کار درطی سه فصل انجام گیرد. در انتها، این آزمایش ها ممکن است در مزارع بیشتری انجام شود.

قبل از هر چیز تربیت نیروی انسانی در برنامه فشرده کنترل علف های هرز باید مورد توجه باشد. پس از خاتمه این مرحله و وجود اطلاعات و توانایی کافی، کارکنان موجود قادر خواهند بود که بر اساس آن برنامه کنترل علف های هرز را در مقیاس تمام زمین های آلوده پیاده کنند.

 ج- مرحله اجرا: نتایج مناسب حاصل از کار در سال های قبل می تواند در مقیاس وسیع و سطوح تجاری اجرا شود. همزمان با اجرای پروژه در سطوح وسیع، مسائل جدیدی پیش خواهد آمد. برای حلّ آنها لازم است که سایر مراحل این برنامه (برآورد، آزمایش،...) مدام در حال انجام باشد. ممکن است لازم باشد علفکش های بیشتری بررسی و انتخاب شود، اما با استاندارد کردن مراحل کار، انتخاب در مراحل مقدماتی و درمزرعه نتایج دقیقتر و قابل اطمینان تر خواهد بود و همچنین در زمان نیز صرفه جویی خواهد شد.

انتظار می رود که بررسی و رسیدگی بیشتر به مسأله علف های هرز خطرناک، با گذشت زمان، نتیجه خود را در عملکرد محصولات زراعی نشان دهد .