تحقیق مقاله نگهداری سیب در سردخانه

بسمه تعالی

پیشگفتار

 آئین کار نگهداری سیب در سردخانه که نخستین بار در سال 1351 تهیه گردید بر اساس پیشنهادهای رسیده و بررسی و تائید کمیسیون فنی نگهداری میوه و سبزی در سردخانه برای اولین بار مورد تجدید نظر قرار گرفت و در هفتاد و دومین جلسه کمیته ملی استاندارد فرآورده‏های کشاورزی و غذائی مورخ 67/4/29 تصویب شد , اینک به استناد ماده یک قانون مواد الحاقی به قانون تأسیس مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مصوب آذر ماه سال 1349 به عنوان آئین کار رسمی ایران منتشر می‏گردد . 

 برای حفظ همگامی و هماهنگی با پیشرفتهای ملی و جهانی در زمینه صنایع و علوم , استانداردها و آئین کارهای ایران در مواقع لزوم مورد تجدید نظر قرار خواهند گرفت و هر گونه پیشنهادی که برای اصلاح یا تکمیل این آئین کار برسد در تجدید نظر بعدی مورد توجه واقع خواهد شد . 

 بنابراین برای مراجعه به استانداردهای ایران باید همواره از آخرین چاپ و تجدید نظر آنها استفاده کرد . 

 در تهیه و تجدید نظر این آئین کار سعی شده است که ضمن توجه به شرایط موجود و نیازهای جامعه حتی المقدور بین این آئین کار و آئین کارهای کشورهای صنعتی و پیشرفته هماهنگی ایجاد شود . 

  مقدمه

 سیب یکی از قدیمی‏ترین میوه‏هایی است که بشر از دیر باز شناخته و مورد استفاده قرار داده است بر اساس اطلاعات موجود به نظر می‏رسد که موطن اصلی درخت سیب در منطقه جنوبی قفقاز و آسیای صغیر بوده و این درخت اولین بار در کشورهای ایران , مصر , یونان پرورش می‏یافته است .  درخت سیب از گونه‏های مختلف جنس Malus از خانواده Rosaceae  می‏باشد .  به عقیده بعضی از گیاه شناسان جنس Malus خود زیر جنس Pyrous بوده و بیست و پنج گونه سیب شناخته شده موجود تماماؤ اخلاف Malus Pyrous و Pyrous Bacata می‏باشند .  در اثر پرورش و اصلاح نژاد , این میوه دارای ارقام گوناگون شده است که در دامنه وسیعی از شرایط آب و هوای مختلف قابل کاشت بوده و با رعایت اصول به زراعی محصول قابل توجهی می‏دهد .  در کشور ما نیز به علت مناسب بودن شرایط آب و هوایی این محصول از قدیم الایام مورد کشت و استفاده قرار می‏گرفته و در ربع قرن اخیر تولید آن افزایش چشمگیری یافته است . بطوری که در حال حاضر سطح زیر کشت سیب در ایران تقریباؤ به 124000 هکتار و با تولیدی حدود 1130000 تن در سال می‏رسد .  تعداد ارقام ایرانی که تا کنون مشخص گردیده به بیش از 150 رقم بالغ می‏شود و علاوه بر آن حدود 30 رقم خارجی نیز به ایران وارد شده و کشت چند رقم آن متداول می‏باشد . بیشترین سطح زیر کشت به ارقام دیر رس و قابل نگهداری در سردخانه اختصاص یافته است که مهم‏ترین آن عبارتند از : زنوزمرند , عباسی , شمیرانی 7 گلدن دلیشس , رددلیشی , گرانی اسمیت , جاناتان , گالیا , شفیع آبادی و گلاب کهنز می‏باشد که سه رقم گرانی اسمیت , جاناتان , گالیا در سطح محدودی در باغهای دولتی غرس شده‏اند . سابقاؤ روش احداث باغات سیب در ایران به طریق سنتی با تراکم 300 درخت در هکتار بوده ولی در سالهای اخیر احداث باغات با کشت متمرکز ( سیستم Malling) با تراکم متوسط 2000 درخت در هکتار , رو به توسعه و گسترش می‏باشد نگهداری سیب در ایران سابقه طولانی داشته و در بعضی از مناطق روستائی کشورمان روش‏های سنتی هنوز هم متداول می‏باشد .  از جمله این روشها پوشانیدن سیب توسط کاه , خاک و ماسه نرم ( به ویژه در مورد رقم شمیرانی ) و یا انبار کردن آن در زیر زمین‏های خنک است .  امروزه در کشور استفاده از سرد خانه برای نگهداری این محصول شدیداؤ رواج یافته بطوریکه بخش قابل توجهی از ظرفیت سردخانه‏های بالای صفر کشور به نگهداری سیب اختصاص یافته است و از این حجم حدود 90 درصد برای نگهداری سیب‏های گلدن دلیشس و رد دلیشس مورد استفاده   قرار می‏گیرد .  ضرورت آشنا کردن علاقه‏مندان و دست اندرکاران ذیربط به تکنیک نگهداری سیب در سردخانه با توجه به اهمیت اقتصادی این محصول و امکان توسعه صادرات آن موجب شد که با استفاده از تجربیات حاصله در ایران و سایر کشورها بخصوص در مورد دو رقم گلدن دلیشس و رد دلیشس به تجدید نظر این آئین کار اقدام شود . 

  آئین کار نگهداری سیب در سردخانه

  1 هدف

 هدف از تدوین این آئین کار ارائه اصولی به منظور نگهداری سیب در سردخانه برای عرضه در خارج از فصل می‏باشد که رعایت آنها در مرحله برداشت , 1  جور کردن , حمل به سردخانه , در طول مدت نگهداری و هنگام خروج میوه از سردخانه موجب حفظ هر چه بیشتر تازگی و ویژگیهای خاص رقم سیب مورد عمل خواهد بود . 

  2 دامنه کاربرد

 این آئین کار در مورد ارقامی از سیب که در داخل کشور تولید شده و دارای قابلیت نگهداری خوب یا متوسط هستند قابل اجراست . 

 2 1 ارقامی که دارای قابلیت نگهداری خوب یا متوسط هستند و می‏توان آنها را از دو تا نه ماه در سردخانه نگهداری نمود به ترتیب قابلیت نگهداری به شرح زیر می‏باشند :

  3 اصول روش نگهداری سیب

 نگهداری سیب در سردخانه 2  به صورت تازه بر اصول زیر متکی است :

 3 1 نگهداری در دمای 3  کم به منظور :

 3 1 1 کم و محدود نمودن تنفس و سایر فعالیتهای حیاتی میوه

 3 1 2 کم و محدود نمودن فعالیت باکتریها , قارچ‏ها ( شامل کپکها و مخمرها ) و جلوگیری از فساد میوه

 3 1 3 جلوگیری از تغییرات سریع کیفی میوه از قبیل : تغییر رنگ , رسیدگی بیش از حد و آردی و نرم شدن میوه

 3 2 نگهداری در رطوبت نسبی 4 بالا به منظور کاهش تبخیر شدید و حفظ طراوت میوه

 ضمناؤ خارج نمودن یا بی اثر کردن گازهای فرار ناشی از فعالیت حیاتی سیب و همچنین نگهداری آن در سردخانه‏هایی 5 که دارای آتمسفر کنترل شده هستند , می‏تواند مدت نگهداری بعضی از ارقام سیب را طولانی‏تر کند .

  4 برداشت

 برداشت سیب به منظور نگهداری در سردخانه به دو طریق سنتی و نیمه مکانیزه به شرح زیر انجام گیرد :

 4 1 وسائل لازم  برای برداشت سنتی

  ظروف مناسب برداشت نظیر سطل , سبد , زنبیل , کیسه میوه چینی و غیره

  سکوی برداشت

  نردبان

  ظروف حمل سیب به سردخانه مانند : جعبه , کارتن و غیره

  وسیله حمل به سردخانه مانند گاری , فرقون و وسایل موتوری مناسب و نظایر آن

 4 2 وسایل لازم برای برداشت نیمه مکانیزه

 برداشت  نیمه مکانیزه در باغاتی میسر است که کاشت آن  طبق اصول صحیح از نظر فاصله درختها و ردیفهای آن صورت گرفته باشد .  در این قبیل باغات علاوه بر وسائل مندرج در بند 4 1 وسائل زیر نیز مورد استفاده قرار می‏گیرد :

  تریلی برداشت

  لیفت تراک

  پالت 6

  باکس پالت 7

  وانت یا کامیون

 4 3 روش برداشت

 4 3 1 زمان برداشت : سیب را باید موقعی ( در مرحله‏ای از رسیدن ) برداشت نمود که طولانی‏ترین عمر نگهداری را در سردخانه داشته باشد .  زمان برداشت تابعی است از رقم سیب , منطقه کاشت و نحوه داشت . 

 برای تشخیص مناسب‏ترین مرحله رسیدن میوه به منظور نگهداری طولانی در سردخانه از ضوابط معینی می‏توان استفاده نمود و مهمترین این ضوابط عبارتند از :

  فاصله زمانی بین حداکثر باروری شکوفه‏ها تا زمان برداشت : تعداد روزها برای تعیین مناسبترین برداشت از مرحله تمام گل (80 درصد شکوفه‏ها باز شده باشند ) در مورد دو رقم گلدن دلیشس و رد دلیشس در مناطق مختلف ایران بین 155 135 روز می‏باشد . 

  رنگ میوه : شدت رنگ می‏تواند عامل تقریبی در برداشت محصول باشد معمولا سیب برای رنگ گیری نیاز به شبهای سرد و روزهای آفتابی در 8 6 هفته قبل از برداشت دارد . در جدول پیوست شماره 1 میزان تقریبی رنگ ارقام رد دلیشس و گلدن دلیشس مناطق مختلف ایران نشان داده شده است . 

 یادآوری 1 زردی رنگ توسط دستگاه کالریمتر اندازه‏گیری شده و قرمزی رنگ با در نظر گرفتن مقدار رنگ زمینه آن در سیب برآورده شده است . 

  مقاومت ( سختی و نرمی میوه :) برای اندازه‏گیری مقاومت میوه معمولا باغداران با فشار انگشتان درجه نرمی و سختی میوه را بر اساس تجربه بدست می‏آورند ولی می‏توان برای این منظور از دستگاه سختی سنج 8 نیز استفاده نمود . جدول پیوست شماره 1 مقاومت دو رقم سیب گلدن دلیشس و رد دلیشس را در مناطق مختلف ایران نشان می‏دهد . 

  ترکیب شیمیایی میوه : منظور از ترکیب شیمیایی مواد جامد محلول در آب و اسیدیته است برای اندازه‏گیری مواد جامد محلول در آب ( بریکس ) از دستگاه رفراکتومتر دستی استفاده  می‏شود و اندازه‏گیری اسیدیته در صورت وجود وسائل و مواد لازم انجام می‏گیرد .  9 میزان تقریبی بریکس و اسیدیته در  جدول پیوست شماره 1 در مورد ارقام گلدن دلیشس ورد دلیشس آورده شده است . 

 باغداران هر منطقه می‏توانند با استفاده از ضوابط فوق الذکر بهترین موقع برداشت ارقام سیب باغات خود را برای نگهداری در سردخانه مشخص نمایند . 

 یادآوری 2 چون قسمتی از رسیدن سیب در سردخانه انجام می‏گیرد , لازم است آنرا قبل از رسیدن کامل برداشت نمود .  10

 ضمناؤ از آنجا که میزان رسیدن در مدت نگهداری تأثیر قابل ملاحظه‏ای دارد , صاحبان باغات با دست اندرکاران ذیربط باید بر اساس تجربیات خود با توجه به مدت نگهداری مورد نظر , زمان دقیق چیدن را مشخص نمایند . 

 4 4 نحوه برداشت :

 4 4 1 میوه را باید حتی المقدور در ساعات اولیه روز که هوا خنک است , چید و دقت نمود که شبنم 11 و قطرات باران روی آن نباشد . 

 4 4 2 از هر گونه عملی که موجب آسیب دیدن سیب می‏گردد از قبیل : فشار انگشت , زخمی کردن , پرتاب میوه به درون ظروف و غیره باید خودداری کرد و برای چیدن باید از کارگران آموزش دیده استفاده نمود . 

 4 4 3 فقط میوه‏های سالم را باید برای نگهداری در سردخانه تخصیص داد واز اختلاط آن با میوه‏های ناسالم ( زخمی , لهیده , پلاسیده , آفت‏زده , پوسیده , زیر درختی و هر نوع عیب دیگر ) خودداری نمود . 

  5 جور کردن 12 و درجه بندی

 منظور از جور کردن این است که سیب‏های سالمی را که از درخت چیده شده از لحاظ رقم , اندازه , رنگ , میزان رسیدگی و سایر مشخصات جور کرده و سیب‏های مشابه را در ظروف جداگانه قرار داد . 

 این  عمل می‏تواند در باغ بلافاصله پس از چیدن و یا در سردخانه قبل از قرار دادن سیب در اتاق‏های اصلی نگهداری انجام شود .  در این مرحله باید دقت کافی نمود که اگر احیانا تعداد معدودی میوه‏های معیوب مندرج در بند 4 4 3 با سیب‏های سالم مخلوط شده باشند از آنها تفکیک گردد .  در صورتیکه درجه بندی سیب‏ها مورد نظر باشد , می‏توان طبق استاندارد ملی ایران شماره 347 ( ویژگیهای سیب ) همزمان با جور کردن و یا پس از نگهداری در سردخانه و بلافاصله قبل از عرضه به بازار , عمل درجه بندی را انجام داد . 

  6 بسته بندی

 هدف اصلی از بسته بندی میوه در این آئین کار این است که بتوان سیب را با حداقل ضایعات , حمل و نقل , نگهداری و به بازار مصرف عرضه نمود . 

 6 1 ظروف مورد استفاده باید از موادی ساخته شده باشند که به اندازه کافی مقاوم بوده تا در هنگام حمل و نقل , نگهداری در سردخانه و عرضه به بازار مصرف از خسارات احتمالی به میوه جلوگیری شود . 

 6 2 کف و دیوارهای ظروف بسته بندی باید صاف و نرم بوده و هیچ نوع وسیله و لوازمی از قبیل میخ یا بست‏های فلزی , زوایا و برجستگیهای تیز و غیره که به میوه آسیب وارد نماید در آنها موجود نباشد .  ظروف نگهداری سیب در سردخانه باید دارای منافذ لازم برای رسیدن هوای سالن سردخانه به میوه‏های محتوی آن باشد . 

 6 3 ظروف مورد استفاده برای نگهداری میوه نباید آلوده به قارچ و میکروارگانیسم‏های دیگر باشد و بهتر است  قبل از گذاشتن سیب در آنها مورد نظافت و ضد عفونی قرار گیرند . 

 6 4 پوشال ( اعم از گیاهی یا کاغذی ) نباید در سردخانه مورد استفاده قرار گیرد .  در بعضی از موارد استفاده از کاغذهای غیر قابل نفوذ رطوبت و ورقه‏های پلی اتیلنی ( بخصوص در مورد گولدن دلیشس ) به استثنأ سیب‏هایی که به اسکاله حساسیت دارند , متداول است . 

 یادآوری : برای اطلاع بیشتر در مورد مشخصات جعبه‏های نگهداری و حمل و نقل سیب می‏توان از استاندارد جعبه‏های چوبی مخصوص بسته بندی میوه و سبزیهای تازه به شماره 1277 ایران و یا سایر استانداردهای مربوطه استفاده نمود .